Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία: Χρήση - Επικινδυνότητα - Μέτρα Προφύλαξης

Ένας από τους λόγους ίδρυσης του Blog "Mobile Learning in Education" είναι η συνεργασία με Επιστημονικούς Φορείς, προκειμένου να παρέχεται έγκυρη ενημέρωση στους επισκέπτες του.

Σήμερα λοιπόν, ολοκληρώνεται η πρώτη, ιδιαίτερα σημαντική συνεργασία του Blog με το Εργαστήριο Ραδιοεπικοινωνιών του Α.Π.Θ. (Ερα). 

Πιο συγκεκριμένα, πριν από λίγους μήνες φίλοι του Blog έθεσαν ερωτήματα σχετικά με τη χρήση και την επικινδυνότητα της Ηλεκτρομαγνητικής Ακτινοβολίας, αλλά και τα μέτρα προφύλαξης από αυτήν. Τα ερωτήματα καταγράφηκαν στο φόρουμ της σχετικής δημοσίευσης,"Wi-Fi: Χρήση - Επικινδυνότητα - Μέτρα Προφύλαξης. ΘΕΣΕΤΕ ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΣΑΣ!" και στάλθηκαν στο Εργαστήριο Ραδιοεπικοινωνιών, το οποίο τα επεξεργάστηκε και απέστειλε τις αντίστοιχες απαντήσεις.

Να σημειωθεί ότι στο τέλος του κειμένου υπάρχει Link με τον πιο πλήρη και έγκυρο οδηγό, από την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας

Αξίζουν ιδιαίτερες ευχαριστίες στον Δρ. Δημήτρη Μπάμπα και στην κα Ζωή Μανώλη, που με την επίβλεψη του Καθηγητή Θεόδωρου Σαμαρά επιμελήθηκαν τις απαντήσεις και βοήθησαν με αυτόν τον τρόπο στην επιστημονικά έγκυρη ενημέρωση του κοινού.

Ακολουθούν οι ερωτήσεις που είναι χωρισμένες σε τρεις κατηγορίες:

Α. Εισαγωγή

Β. Κινητά Τηλέφωνα

Γ.  Wi-Fi Routers και άλλες συσκευές

Α.     Εισαγωγή

Σε ποιες περιπτώσεις έχουμε έκθεση σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία;

Η έκθεσή μας σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία είναι καθημερινή και αδιάκοπη. Οι κυριότερες πηγές εκπομπής ηλεκτρο­μαγνητικής ακτινοβολίας που αφορούν τον σημερινό άνθρωπο είναι οι εξής: 

·         πομποί ραδιοφωνικών σταθμών,

·         πομποί τηλεοπτικών σταθμών,

·         κεραίες σταθμών βάσης κινητής τηλεφωνίας,

·         κεραίες κινητών τηλεφώνων,

·         κεραίες βάσεων ασύρματων τηλεφωνικών συσκευών

·         ασύρματα τηλέφωνα

·         wi-fi routers

·         tablet (σε λειτουργία wi-fi ή σύνδεσης με δίκτυο κινητής τηλεφωνίας)

·         laptops (σε λειτουργία wi-fi ή σύνδεσης με δίκτυο κινητής τηλεφωνίας)

Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία έχει σχέση με τη ραδιενέργεια ;

Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία ραδιοσυχνότητων και μικροκυμάτων προκαλεί μόνο θερμικά αποτελέσματα. Δεν είναι ιοντίζουσα και δεν έχει καμμία σχέση με τη ραδιενέργεια. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχει την απαραίτητη ενέργεια για να προ­καλέσει ιοντισμό των μορίων και να διασπάσει άμεσα χημικούς δεσμούς.  Επίσης δεν έχει προσθετικές ιδιότητες στον οργανισμό, δηλαδή η όποια βιολογική επίδραση διαρκεί για όσο διάστημα η πηγή εκπέμπει και παύει μόλις διακοπεί η λειτουργία της πηγής.

Β.     Κινητά τηλέφωνα

Λίγα λόγια για την κινητή τηλεφωνία

Οι κινητές επικοινωνίες στηρίζονται στην ασύρματη σύνδεση (εκπομπή και λήψη) των συσκευών με τους σταθμούς βάσης κάθε εταιρείας. Όταν επικοινωνούμε από το κινητό μας με κάποιον άλλο συνδρομητή, τότε το σήμα αφού ληφθεί από το σταθμό βάσης δρομολογείται ενσύρματα ή ασύρματα σε κάποιο κέντρο, το οποίο με τη σειρά του το δρομολογεί στον κοντινότερο σταθμό βάσης του άλλου συνδρομητή. Αυτός ο σταθμός εκπέμπει το σήμα, για να το λάβει το αντίστοιχο κινητό. Αυτό σημαίνει ότι ΠΟΤΕ δύο κινητά τηλέφωνα δεν επικοινωνούν μεταξύ τους απευθείας. Οι σταθμοί βάσης είναι εγκατεστημένοι είτε μέσα στις πόλεις (συνήθως στις ταράτσες ψηλών κτιρίων ή σε πυλώνες) είτε έξω από αυτές (συνήθως σε πυλώνες που βρίσκονται σε υψώματα ή βουνά).

Κάθε σταθμός βάσης μπορεί να εξυπηρετεί ταυτόχρονα ένα μέγιστο αριθμό χρηστών. Αυτό σημαίνει ότι η πυκνότητα των σταθμών βάσης εξαρτάται από την «τηλεπικοινωνιακή κίνηση» που πρόκειται να εξυπηρετήσουν. Είναι αναμενόμενο λοιπόν σε πυκνοκατοικημένες περιοχές το δίκτυο των σταθμών βάσης να είναι πιο πυκνό συγκριτικά με άλλες που είναι αραιοκατοικημένες. Για τον ίδιο λόγο λαμβάνεται ειδική μέριμνα για σημεία όπου προβλέπεται μεγάλη συγκέντρωση συνδρομητών όπως τα εμπορικά κέντρα, τα γήπεδα, οι εκθεσιακοί χώροι κλπ.

Ερωτήσεις – Απαντήσεις

1.       Από τα εξαρτήματα που κυκλοφορούν για τον περιορισμό ακτινοβολίας των κινητών και των ρούτερ, ποια θεωρούνται αξιόπιστα; Για τα ΚΙΝΗΤΑ: 1. Αυτοκόλλητες ταινίες στο πίσω μέρος του κινητού ή στη μπαταρία 2. Ειδικές θήκες με εσωτερική επίστρωση αλουμινίου.

2.       Είναι αλήθεια ότι σε περιοχές που δεν έχει ισχυρό σήμα η ακτινοβολία του κινητού είναι ισχυρότερη; Αν ναι, τότε τι πρέπει να κάνουμε όταν θέλουμε να τηλεφωνήσουμε;

Το κινητό μας τηλέφωνο κάθε χρονική στιγμή επικοινωνεί με εκείνο το σταθμό βάσης από τον οποίο λαμβάνει το ισχυρότερο σήμα. Μια σημαντική ιδιότητα των κινητών τηλεφώνων που πρέπει να έχουμε υπόψη μας είναι ότι η ισχύς της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που εκπέμπουν ΔΕΝ είναι σταθερή. Όταν «αντιλαμβάνονται» ότι το σήμα από τον σταθμό βάσης είναι ασθενές, τότε αυξάνουν την ισχύ εκπομπής (φτάνοντας μέχρι και τη μέγιστη τιμή τους αν είναι απαραίτητο) ενώ αντίθετα τη μειώνουν όταν η επικοινωνία είναι πολύ καλή. Σύμφωνα με αυτή την ιδότητα το τηλέφωνό μας αυξάνει την ισχύ εκπομπής του στις εξής περιπτώσεις

·         Όταν βρισκόμαστε σε κλειστούς χώρους με τοιχώματα που περιέχουν μέταλλο (ασανσέρ, υπόγεια, αυτοκίνητα)

·         Όταν ταξιδεύουμε σε εθνικές οδούς όπου οι σταθμοί βάσης βρίσκονται μακρυά από εμάς π.χ. πάνω σε βουνά (έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι όταν ταξιδεύουμε η μπαταρία του κινητού μας ξοδεύεται γρηγορότερα)

Προφανώς στις παραπάνω περιπτώσεις είναι καλό να περιορίζουμε τη χρήση του κινητού μας.

Για τον ίδιο λόγο η χρήση μεταλλικού καλύμματος «προκειμένου να μειωθεί η εκπεμπόμενη ισχύς» οδηγεί στη λειτουργία του κινητού με τη μέγιστη ισχύ του με αποτέλεσμα να μην υπάρχει πρακτική ωφέλεια. Προτείνεται στους χρήστες κινητών τηλεφώνων να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί ως προς την αποτελεσματικότητα τέτοιου είδους προϊόντων.

3.       Γιατί για να μιλήσω στο κινητό μέσα στο σπίτι μου (Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης, Cosmote) χρειάζεται να σταθώ δίπλα στο παράθυρο ή να βγω στο μπαλκόνι του σπιτιού μου; Να σημειώσω ότι αναφέρομαι στον 1ο και 2ο όροφο του σπιτιού μου και όχι σε υπόγειο ή ισόγειο, ενώ ο χώρος μπροστά είναι ανοικτός. Απλά σε απόσταση 15 μέτρων υπάρχουν χαμηλές μονοκατοικίες. Να σημειώσω ότι στο ισόγειο δεν υπάρχει καθόλου σήμα, ούτε καν στον κοντινό περιβάλλοντα χώρο.

Σε αυτήν την περίπτωση η κακή ποιότητα σύνδεσης πιθανότατα οφείλεται σε περιορισμένη κάλυψη της περιοχής. Αυτό παρατηρείται σε αρκετές περιπτώσεις, ακόμα και μέσα σε πόλεις,  όπου είτε το δίκτυο δεν είναι αρκούντως πυκνό είτε το ανάγλυφο του εδάφους ή των κτισμάτων εμποδίζει τη διάδοση. Σημειώνεται ότι η χωροθέτηση των σταθμών βάσης προκύπτει από μελέτες των παρόχων αλλά εξαρτάται και από επιλογές των κατοίκων ή των τοπικών αρχών (απαγόρευση εγκατάστασης κλπ). Σε κάθε περίπτωση σύμφωνα με την παραπάνω ανάλυση (βλ. ερ. 1,2) είναι λογικό να επιτυγχάνεται καλύτερη ποιότητα σύνδεσης όταν στεκόμαστε μπροστά σε παράθυρο, αφού η απόσβεση της ακτινοβολίας που προκαλείται από ένα λεπτό γυαλί σε σχέση με έναν τοίχο είναι μικρότερη.

  

4.       α) Ποια είναι η επικινδυνότητα των κεραιών κινητής τηλεφωνίας και ποια η απόσταση ασφαλείας από κατοικημένες περιοχές; β) Το ίδιο ερώτημα για τις ραδιοφωνικές κεραίες

Η απόσταση ασφαλείας καθορίζεται κατά περίπτωση από τα τεχνικά χαρακτηριστικά και την ισχύ της κεραίας εκπομπής. Συνεπώς δεν είναι δυνατό να καθοριστεί μια απόσταση ασφαλείας που να ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις.

α) Οι κεραίες των σταθμών βάσης κινητής τηλεφωνίας, εφόσον είναι αδειοδοτημένες, εκπέμπουν ισχύ εντός των θεσμοθετημένων ορίων που καθορίζονται από την ελληνική νομοθεσία. Αυτές οι κεραίες λειτουργούν μέσα σε κατοικημένες περιοχές λόγω της φύσης του δικτύου κινητής τηλεφωνίας που στηρίζεται στην κατάλληλη διασπορά των σταθμών βάσης με σχετικά χαμηλή ισχύ εκπομπής. Σημειώνεται ότι προβλέπεται η απαγόρευση της πρόσβασης του κοινού σε σημεία που ειναι δυνατόν η ακτινοβολία να υπερβαίνει τα θεσμοθετημένα όρια.

β) Οι κεραίες εκπομπής ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σημάτων συνήθως εγκαθίστανται σε ψηλά σημεία (βουνά, υψώματα) ώστε να καλύπτουν μεγάλες περιοχές (π.χ. Πάρκο κεραιών Χορτιάτη για την κάλυψη της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης) και εκπέμπουν γενικά υψηλότερη ισχύ συγκριτικά με τις κεραίες των σταθμών βάσης. Η ανάγκη κάλυψης μεγάλων περιοχών και σε μακρυνές αποστάσεις καθώς και η υψηλή ισχύς οδηγεί στη λύση της εγκατάστασης σε σημεία που είναι μακρυά από κατοικημένες περιοχές. H απόσταση ασφαλείας θα μπορούσε να φτάσει τα δεκάδες ή εκατοντάδες μέτρα.

5.       Εκτός από το κεφάλι υπάρχουν και άλλες ευαίσθητες περιοχές του σώματός μας που θα πρέπει να αποφεύγουμε να πλησιάζουμε το κινητό κατά τη διάρκεια της κλήσης; Ισχύει το ίδιο και όταν ακόμη δεν μιλάμε στο κινητό;

6.       Επηρεάζει η ακτινοβολία του κινητού μια έγκυο γυναίκα;

Οι περιπτώσεις ευπαθών ομάδων του πληθυσμού (συμπεριλαμβανομένων και των εγκύων) έχουν ληφθεί υπόψη κατά την εξαγωγή των ορίων με τη χρήση των παραγόντων ασφαλείας. Επίσης, οι διαφορετικοί ιστοί έχουν ληφθεί υπόψη. Για το λόγο αυτό, το βασικό όριο για το κεφάλι και τον κορμό είναι το ίδιο, ενώ είναι λιγότερο αυστηρό για τα άκρα.

7.       Πόσο επιβλαβής είναι η χρήση του κινητού για την ακοή μας;

8.       Όταν μιλάω πολύ ώρα στο κινητό μου, παρουσιάζεται έντονος πόνος στην περιοχή λίγο πάνω και πίσω από το αυτί μου. Μπορεί να οφείλεται στην ακτινοβολία του τηλεφώνου;

Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες δεν έχει βρεθεί διαφορά στην ακοή χρηστών κινητού τηλεφώνου μεταξύ του αυτιού στο  οποίο χρησιμοποιούν συχνότερα το κινητό και του αυτιού από την άλλη πλευρά. Η αύξηση της θερμοκρασίας που παρατηρείται στους ιστούς στην περιοχή του αυτιού μετά από χρήση του κινητού τηλεφώνου για πολλή ώρα οφείλεται κατά κύριο λόγο στη θερμότητα που άγεται από τα ηλεκτρονικά της συσκευής προς το σώμα και όχι στην ακτινοβολία που απορροφάται τοπικά.

9.       Η ακτινοβολία του κινητού προκαλεί βλάβες στον εγκέφαλο (π.χ. καρκίνο);

H Διεθνής Υπηρεσία για την Έρευνα στον Καρκίνο (IARC) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας κατέταξε τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία στο φάσμα των ραδιοσυχνοτήτων στην κατηγορία 2Β, δηλαδή «ενδεχομένως καρκινογενή για τον άνθρωπο», βασιζόμενη σε περιορισμένα στοιχεία για την εμφάνιση συγκεκριμένων τύπων καρκίνων του εγκεφάλου (γλοίωμα, ακουστικό νεύρωμα) σε χρήστες κινητών τηλεφώνων. Ας σημειωθεί ότι στην ίδια κατηγορία έχουν ταξινομηθεί η σκόνη ταλκ (perineal use of talc-based body powder) και τα τουρσιά (traditional Asian pickled vegetables). Στην κατηγορία αυτή κατατάσσονται παράγοντες έκθεσης για τους οποίους έχει βρεθεί μια στατιστική συσχέτιση με βιολογικά φαινόμενα, η οποία μπορεί να είναι τυχαία, καθώς δεν έχει αποδειχθεί η αιτιώδης συνάφειά τους.

10.   Ποιος θεωρείται ως ο ασφαλέστερος τρόπος χρήσης κινητού; α) Το bluetooth; β) Το handsfree με καλώδιο; ή γ) με ανοιχτή ακρόαση;

Το ηλεκτρικό πεδίο και κατά συνέπεια η έκθεση του χρήστη μειώνεται γρήγορα όσο αυξάνεται η απόσταση από τη συσκευή. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ένας χρήστης που χρησιμοποιεί το κινητό του 30–40 cm μακρυά από το σώμα του – π.χ. για αποστολή SMS, πρόσβαση στο ίντερνετ ή χρησιμοποιώντας συσκευή hands free – πετυχαίνει μια πολύ χαμηλότερη έκθεση σε σχέση με κάποιον που κρατάει τη συσκευή συνεχώς δίπλα στο αυτί του.

Συνεπώς, ο ασφαλέστερος τρόπος χρήσης κατά σειρά είναι η ανοιχτή ακρόαση, η χρήση ενσύρματου handsfree και το bluetooth. Αυτές οι λύσεις απομακρύνουν το κινητό από το κεφάλι μας αλλά αν το έχουμε πάνω στο σώμα μας (π.χ. σε μά τσέπη) τότε απλά μεταφέρουμε την έκθεση από το κεφάλι σε κάποιο άλλο μέρος του σώματός μας. Για τον ίδιο λόγο ενδείκνυται σε περίπτωση χρήσης tablet, laptop ή netbook, η συσκευή να τοποθετείται πάνω σε μια επιφάνεια, π.χ. τραπέζι παρά στα πόδια (εννοείται ότι η προφύλαξη αυτή έχει νόημα στην περίπτωση που η συσκευή είναι σε λειτουργία wi-fi ή συνδέεται με δίκτυο κινητής τηλεφωνίας).  

11.   Γιατί όταν ταξιδεύουμε με αεροπλάνο μας ζητάνε να ρυθμίσουμε το κινητό μας σε "λειτουργία πτήσης";

Προκειμένου να εκμηδενιστεί και η παραμικρή πιθανότητα ηλεκτρομαγνητικής παρεμβολής της οποιαδήποτε ασύρματης συσκευής στα συστήματα ραδιοπλοήγησης του αεροπλάνου, για λόγους ασφαλείας κατά τη διάρκεια της απογείωσης και της προσγείωσης απαιτείται η απενεργοποίηση ή θέση σε «λειτουργία πτήσης». Με τη ρύθμιση σε «λειτουργία πτήσης» το κινητό παρέχει όλες τις λειτουργίες εκτός της επικοινωνίας αφού δεν εκπέμπει ακτινοβολία. 

12.   Κάθε πρωί έχω ρυθμίσει το ξυπνητήρι να χτυπάει από το κινητό μου οπότε κοιμάμαι έχοντας το σχεδόν δίπλα μου. Έτσι σκέφτηκα να το βάζω σε λειτουργία πτήσης πιστεύοντας ότι δεν εκπέμπει τόση ακτινοβολία όση όταν το έχω ανοιχτό. Ισχύει αυτό; εκπέμπει χαμηλότερη υψηλότερη η ίση;

Στη «λειτουργία πτήσης» το κινητό δεν εκπέμπει ακτινοβολία.

13.   Το απενεργοποιημένο κινητό εκπέμπει ακτινοβολία;

Όχι, το απενεργοποιημένο κινητό δεν εκπέμπει ακτινοβολία.

14.   Υπάρχει κίνδυνος να βρισκόμαστε στον ίδιο χώρο με το κινητό κατά τη διάρκεια του ύπνου; Και αν ναι τι πρέπει να κάνουμε για να μην βλάπτεται η υγεία μας

Το κινητό όταν βρίσκεται σε κατάσταση αναμονής (stand by) και απενεργοποίησης του περιοδικού συγχρονισμού δεδομένων εκπέμπει περιοδικά έναν παλμό πολύ μικρής διάρκειας για να δηλώσει τη θέση του στο δίκτυο κινητής τηλεφωνίας με το οποίο συνδέεται. Προκειμένου να ελαττώσουμε και αυτην την μικρή έκθεση μπορούμε να απομακρύνουμε το κινητό από κοντά μας (π.χ. να μη βρίσκεται στο κρεβάτι μας αλλά σε κάποιο κοντινό έπιπλο).  

15.   Ισχύει η διάκριση σε κινητά υψηλής και χαμηλής ακτινοβολίας (δείκτης SAR) και που οφείλεται αυτό; Το μέγεθος της οθόνης παίζει κάποιο ρόλο;

Ο SAR (Specific Absorption Rate) ή ρυθμός ειδικής απορρόφησης εκφράζει την ισχύ ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που απορροφάται από το σώμα μας ανά μονάδα μάζας του σώματος. Στις προδιαγραφές των κινητών τηλεφώνων αναφέρεται η τιμή του τοπικού SAR για την περιοχή του κεφαλιού. Στην Ευρώπη το ανώτατο όριο για το SAR είναι 2W/kg μεσοποιημένο για 10g ιστού.  Αν και όλα τα κινητά που πωλούνται υποχρεωτικά θα πρέπει να είναι εντός του ορίου, η τιμή του SAR θα μπορούσε να αποτελεί ένα από τα κύρια κριτήρια για την επιλογή μας.

Το μέγεθος της οθόνης δεν παίζει κάποιο ρόλο.

16.   Ποια είναι η διαφορά μεταξύ 3G και 4G;

Το G προέρχεται από την λέξη Generation. Συνεπώς, 4G είναι τα δίκτυα και οι συσκευές που υποστηρίζουν την κινητή τηλεφωνία - ίντερνετ 4^ης γενιάς. Η τεχνολογία 4G διαφέρει από τις δύο προηγούμενες (2G, 3G) ως προς τη κίνηση των κλήσεων φωνής και είναι ανώτερη ως προς την ταχύτητα με την οποία «κατεβάζουμε» δεδομένα (εικόνα, ήχος, εφαρμογές). Αναφορικά με την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία δεν προκύπτουν διαφορές ως προς την εκπομπή στο περιβάλλον από τους σταθμούς βάσης.

 

 Γ.     Wi-Fi Routers και άλλες συσκευές

17.   Υπάρχει κάποια συγκεκριμένη απόσταση, πέρα από την οποία ένας router στο σπίτι μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής;

18.   Έχω ακούσει ότι καλό είναι να κλείνουμε το ρούτερ για ένα χρονικό διάστημα π.χ. το βράδυ. Γιατί; Αν δεν το κλείσουμε τι επιπτώσεις έχουμε εμείς ως προς την υγεία μας;

Ο router όταν συνδέεται ενσύρματα με τον υπολογιστή δεν εκπέμπει ακτινοβολία. Όταν είναι ενεργοποιημένο το ασύρματο δίκτυο, στη περίπτωση δηλαδή που χρησιμοποιείται ο router ως σημείο πρόσβασης ενός ασύρματου δικτύου, τότε υπάρχει εκπεμπόμενη ακτινοβολία. Παρόλα αυτά η μέγιστη ισχύς της ακτινοβολίας, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα για αυτές τις συσκευές, είναι συγκρίσιμη με αυτή μιας φορητής συσκευής. Ωστόσο, ένας ασύρματος router δεν ακτινοβολεί διαρκώς, οπότε η μέση εκπεμπόμενη ισχύς είναι πολύ μικρότερη. Το ηλεκτρικό πεδίο που εκπέμπεται από τον router μειώνεται δραστικά με την απόσταση. Όλες οι μελέτες δείχνουν ότι η έκθεση σε ακτινοβολία από έναν Wi-Fi router είναι πολλές φορές μικρότερη από αυτήν που καθορίζουν τα όρια έκθεσης.

19.   Στα σχολεία, κάποιοι συνάδελφοι απαιτούν να μην υπάρχει ασύρματο δίκτυο στο γραφείο των καθηγητών ή ακόμη και στις αίθουσες διδασκαλίας, λόγω της επικινδυνότητας της ακτινοβολίας. Οι φόβοι τους είναι βάσιμοι;

Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες σε σχολεία της Αγγλίας και της Αυστραλίας, οι αρμόδιες για την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία ανεξάρτητες κρατικές αρχές, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δε συντρέχει κανένας λόγος για τον οποίο τα ασύρματα δίκτυα Wi-Fi δε θα έπρεπε να συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται είτε στα σχολεία είτε σε άλλα μέρη. Πάντως, για λόγους βέλτιστης κάλυψης και εξασφάλισης της μέγιστης απόστασης της πηγής από τους μαθητές – καθηγητές συνιστάται η εγκατάσταση των router σε ψηλά σημεία (π.χ. στις οροφές των αιθουσών).

20.   Από τα εξαρτήματα που κυκλοφορούν για τον περιορισμό ακτινοβολίας των κινητών και των ρούτερ, ποια θεωρούνται αξιόπιστα; Για ΡΟΥΤΕΡ: Κουτιά όπου τοποθετούνται τα ρούτερ και περιορίζουν την ακτινοβολία.

Τα εξαρτήματα αυτά συνήθως έχουν επίδραση στον τρόπο ακτινοβολίας των κεραιών των συσκευών εμποδίζοντας την ακτινοβολία προς μία ή παραπάνω διευθύνσεις. Σε περίπτωση που θέλουμε παρόλα αυτά να μειώσουμε την ισχύ της ακτινοβολίας του router μας, στις περισσότερες συσκευές υπάρχει ρύθμιση για την μείωση της ισχύος (Power Control). Κάτι τέτοιο όμως ισοδυναμεί με μείωση της περιοχής κάλυψης και της ταχύτητας της σύνδεσής μας.

21.   Ο φούρνος μικροκυμάτων εκπέμπει επικίνδυνη ακτινοβολία;

Η απευθείας έκθεση σε ακτινοβολία μικροκυμάτων από έναν φούρνο μικροκυμάτων είναι πρακτικά απίθανη. Αυτό οφείλεται στην θωράκιση των τοιχωμάτων του φούρνου που περιορίζει την διαρροή ακτινοβολίας αλλά και στο μηχανισμό απενεργοποίησης της γεννήτριας μικροκυμάτων όταν ανοίγει η πόρτα του. Επίσης, υπάρχουν διεθνή πρότυπα τα οποία περιορίζουν τη μέγιστη ένταση ακτινοβολίας που μπορεί να διαρρεύσει από τα τοιχώματα του φούρνου, κατά τη συνολική διάρκεια ζωής του, σε τιμές πάρα πολύ χαμηλότερες από αυτές που θα μπορούσαν να θεωρηθούν επικίνδυνες για τον ανθρώπινο οργανισμό.

22.   α) Εκπέμπει ακτινοβολία το ασύρματο τηλέφωνο και αν ναι πόσο βλαβερή είναι για την υγεία μας; β) Είναι βλαβερό να τοποθετούμε το κινητό πάνω μας;

23.   Η χρήση των ασύρματων τηλεφώνων έχει τους ίδιους κανόνες με τη χρήση των κινητών;

α) Τα ασύρματα τηλέφωνα επικοινωνούν με τη βάση τους μέσω ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, όπως και τα κινητά τηλέφωνα με το σταθμό βάσης. Όμως, επειδή η αναμενόμενη απόσταση του ασύρματου τηλεφώνου από την βάση του είναι πολύ μικρότερη σε σχέση με αυτή του κινητού από τον σταθμό βάσης, η εκπεμπόμενη ακτινοβολία από το ασύρματο τηλέφωνο είναι συνήθως πολύ μικρότερη από αυτή του κινητού τηλεφώνου. Τα νέας τεχνολογίας ασύρματα τηλέφωνα έχουν την δυνατότητα, όταν το ασύρματο τηλέφωνο βρίσκεται πάνω στη βάση να μην εκπέμπουν καθόλου ακτινοβολία (λειτουργία ECO - mode) σε αντίθεση με τα παλιάς τεχνολογίας ασύρματα τηλέφωνα, των οποίων η βάση εκπέμπει συνέχεια. Τα ασύρματα τηλέφωνα δεν έχουν ακριβώς τα ίδια τεχνικά χαρακτηριστικά λειτουργίας με τα κινητά τηλέφωνα, αν και παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες. Ισχύει και για τα ασύρματα τηλέφωνα ότι η αύξηση της απόστασης της συσκευής από το σώμα μειώνει την έκθεση.  

β) Όταν γίνεται χρήση του κινητού και αυτό είναι τοποθετημένο πάνω στο σώμα μας, τότε η απορρόφηση της ακτινοβολίας που εκπέμπει η συσκευή είναι μεγαλύτερη από την περίπτωση που το κρατάμε σε απόσταση (π.χ. χρησιμοποιούμε handsfree ή γράφουμε μηνύματα). Ωστόσο, όλα τα κινητά που έχουν πιστοποίηση με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα,  ώστε να κυκλοφορούν στην αγορά, χαρακτηρίζονται από τιμές SAR (βλ. ερώτηση 15) χαμηλότερες του βασικού ορίου, οπότε ικανοποιούν τα όρια έκθεσης και για χρήση πλησίον οποιουδήποτε σημείου του σώματος.

24.   Ποιο από τα δύο εκπέμπει περισσότερη ακτινοβολία; Ο υπολογιστής ή η τηλεόραση;

Οι τηλεοράσεις (LCD ή Plasma) δεν εκπέμπουν ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία στην περιοχή των ραδιοσυχνοτήτων. Οι πιο σύγχρονες τηλεοράσεις (smart TV) μπορούν να συνδεθούν με το δίκτυο Wi-Fi του σπιτιού αλλά τα επίπεδα ισχύος της εκπεμπόμενης ακτινοβολίας είναι πάρα πολύ χαμηλά, αντίστοιχα οποιασδήποτε άλλης συσκευής (π.χ. υπολογιστής) που συνδέεται σε ένα ασύρματο δίκτυο υπολογιστών με κάποιο σημείο πρόσβασης (router). Η έκθεση στην ακτινοβολία αυτή είναι πολλές φορές μικρότερη από τα όρια στις οδηγίες έκθεσης.

Γενικές Πληροφορίες

Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ – www.eeae.gr)

Είναι ρυθμιστική αρχή, αρμόδια για την ασφάλεια των ιοντιζουσών και των τεχνητά παραγόμενων μη ιοντιζουσών ακτινοβολιών και την προστασία του πληθυσμού, των εργαζομένων και του περιβάλλοντος από αυτές.

     Η ΕΕΑΕ είναι επίσης ο φορέας λειτουργίας του Εθνικού Παρατηρητηρίου Ηλεκτρομαγνητικών Πεδίων, (https://paratiritirioemf.eeae.gr) που έχει ως αρμοδιότητα το διαρκή έλεγχο της τήρησης των θεσμοθετημένων ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού στα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, μέσω ενός διασυνδεδεμένου συστήματος σταθμών επεξεργασίας και σταθερών, κινητών και φορητών σταθμών μέτρησης των τιμών της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας,  τη διαρκή ενημέρωση του κοινού.

Στην υλοποιηση του Εθνικού Παρατηρητηρίου Ηλεκτρομαγνητικών Πεδίων συμμετέχει ενεργά το Εργαστήριο Ραδιοεπικοινωνιών (ΕΡα) του ΑΠΘ.

Επιπλέον, για την ενημέρωση του κοινού έχουν υλοποιηθεί και λειτουργούν τρία δίκτυα συνεχούς μέτρησης της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, σε πανελλαδική κλίμακα:

• Το πρόγραμμα «ΕΡΜΗΣ» (http://hermes.physics.auth.gr) που αναπτύχθηκε από το Εργαστήριο Κινητών Ραδιοεπικοινωνιών του ΕΜΠ και το Εργαστήριο Ραδιοεπικοινωνιών (ΕΡα) του ΑΠΘ.

• To πρόγραμμα pedion24 (http://www.pedion24.gr) που αναπτύχθηκε από το Εργαστήριο Κινητών Ραδιοεπικοινωνιών του ΕΜΠ, το Εργαστήριο Ραδιοεπικοινωνιών (ΕΡα) του ΑΠΘ και το Εργαστήριο Συστημάτων Υπολογιστών & Επικοινωνιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

• Το πρόγραμμα ΦΑΣΜΑ (http://www.fasmaprogram.gr/) που αναπτύχθηκε από το Εργαστήριο Ραδιοεπικοινωνιών (ΕΡα) του ΑΠΘ.

Εργαστήριο Ραδιοεπικοινωνιών

Το Εργαστήριο Ραδιοεπικοινωνιών (ΕΡα) δημιουργήθηκε το 1985 και ανήκει στο Τμήμα  Φυσικής του ΑΠΘ. Ερευνητικά δραστηριοποιείται στις Κεραίες, τα Μικροκύματα, την Βιοϊατρική Τεχνολογία, τον Εμβιοηλεκτρομαγνητισμό, τις Επικοινωνίες και την Ηλεκτρομαγνητική Συμβατότητα. Έχει καταξιωθεί με τις μελέτες του, καθώς και τα πρωτοποριακά συστήματα μέτρησης και ελέγχου της ηλεκτρομαγνητικής επιβάρυνσης και της εκτίμησης της επικινδυνότητας από ραδιοσυχνοτικές πηγές (κεραίες ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών, κεραίες κινητής τηλεφωνίας, ραντάρ κ.λπ.). Επίσης έχει αναλάβει την εκπόνηση μελετών και παροχής τεχνογνωσίας σε συνεργασία με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς σε αντικείμενα όπως η απόδοση συχνοτήτων σε σταθμούς ευρυεκπομπής, μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε  εγκατάστασεις ραντάρ και πάρκων κεραιών  κ.ά.

Το ΕΡα - ΑΠΘ είναι διαπιστευμένο κατά ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 17025 από το Εθνικό Συμβούλιο Διαπίστευσης (Ε.ΣΥ.Δ.) να διενεργεί μετρήσεις ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στην περιοχή συχνοτήτων 75MHz - 3GHz (κεραίες επικοινωνιών, κεραίες ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών, σταθμών βάσης κινητής τηλεφωνίας, σταθμών ραντάρ και σταθμών ασύρματων μικροκυματικών δικτύων).

Τις απαντήσεις στις ερωτήσεις επιμελήθηκαν η Φυσικός Ραδιοηλεκτρολόγος κ. Ζωή Μανώλη και ο Δρ. Φυσικός Ραδιοηλεκτρολόγος Δημήτριος Μπάμπας υπό την επίβλεψη του Καθηγητή Θεόδωρου Σαμαρά.

Σημείωση: Οι ενδιαφερόμενοι  μπορούν να βρούνε στο Link ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ: Ερωτήσεις και απαντήσεις για τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας και τα κινητά τηλέφωνα, τον πιο πλήρη και έγκυρο ελληνικό οδηγό σχετικά με το θέμα.

Μανόλης Κουσλόγλου
Υ.Γ. Το άρθρο αναδημοσιεύτηκε σε πολλά sites ξεπερνώντας συνολικά τις 30.000 θέασεις.