Δεξιότητες 21ου αιώνα

 Παρακαλώ, κάνετε κλικ στον παρακάτω σύνδεσμο και συμπληρώστε το ερωτηματολόγιο:

https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfSlfOcHAiUEzUY3ZJo3HH4a3ZS6XQv37SQut8C30C4aEnyvw/viewform?usp=sf_link 

Συνοπτική, ενδεικτική δομή Σχεδίου Δράσης Αυτοαξιολόγησης Σχολικής Μονάδας (tips)

Στο πλαίσιο της αυτοαξιολόγησης εκπαιδευτικών μονάδων, πολλοί συνάδελφοι έχουν ξεκινήσει τις διαδικασίες διαμόρφωσης των σχεδίων δράσης σε διάφορους άξονες και δείκτες. Αν και οι διαδικασίες (αυτο)αξιολόγησης συναντούν εδώ και σαράντα χρόνια αντιδράσεις, πολλές φορές δικαιολογημένες, εδώ γίνεται μια πρώτη απόπειρα υποστήριξης αυτών των συναδέλφων, άσχετα με το αν υπάρχει συμφωνία επί της αποτελεσματικότητας τέτοιων διαδικασιών. Άλλωστε, όπως λέει και ο λαός: πρώτα βγαίναι η ψυχή και μετά το χούι.

Να σημειωθεί ότι, μιας και πρόκειται για μια πρώτη απόπειρα, είναι καλοδεχούμενα τα σχόλια και οι διορθώσεις, που όταν κρίνεται χρήσιμο, θα εντάσσονται στο αρχικό κείμενο, που θα επικαιροποιείται συνεχώς.

Μια προτεινόμενη δομής ενός σχεδίου δράσης, θα μπορούσε να περιλαμβάνει τις ακόλουθες ενότητες:

• ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Το περιεχόμενο θα το επιμεληθεί η διεύθυνση του σχολείου

 

• ΤΙΤΛΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ

Π.χ. «Συμμετοχή των γονέων στη σχολική ζωή». Ο τίτλος είναι απαραίτητος, γιατί θα καταχωρηθεί στη ψηφιακή πλατφόρμα του ΙΕΠ.

Θα ήταν σκόπιμο να μην επιλέξουμε τον τίτλο από την αρχή, αλλά να τον διαμορφώσουμε και να καταλήξουμε σε αυτόν, ανάλογα με τις δράσεις που έχουμε σκοπό να κάνουμε. Αλλιώς, υπάρχει κίνδυνος να εγκλωβισμού και δυσκολίας ανάπτυξης του σχέδιου δράσης.   

 

• ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

Καλό θα ήταν η ενότητα αυτή να ξεκινήσει με κάποιους ορισμού σε περίπτωση που κάποιες έννοιες δεν είναι ευρέως γνωστοί (π.χ. «συμπερίληψη», «ευάλωτες κοινωνικά ομάδες», «σχολικό συμβούλιο» κλπ). Στη συνέχεια, αναφέρουμε τους λόγους που επιλέγουμε τον συγκεκριμένο άξονα και δείκτη. Δεν είναι απαραίτητο να πρόκειται για κάποιο σοβαρό πρόβλημα του σχολείου, αλλά απλά ένα ζήτημα που μπορεί να βελτιωθεί ή να διατηρήσει το υψηλό επίπεδο λειτουργίας του. Αν το αναφέρουμε ως σοβαρό πρόβλημα, τότε κατά την αποτίμηση της προηγούμενης χρονιάς, θα πρέπει να έχει αξιολογηθεί το σχολείο με πολύ χαμηλό βαθμό στον αντίστοιχο άξονα…  

 

• ΣΚΟΠΟΣ – ΣΤΟΧΟΙ ΣΧΕΔΙΟΥ

Ο σκοπός μπορεί να είναι απλός και γενικός. Για παράδειγμα «η βελτίωση του δημοκρατικού τρόπου διοίκησης του σχολείου». Ωστόσο, οι επιμέρους στόχοι, θα πρέπει να είναι απολύτως συγκεκριμένοι, ώστε αφενός να είναι δυνατός ο σχεδιασμός συγκεκριμένων δράσεων και αφετέρου τελικά να αποτιμηθούν ως προς τον βαθμό επίτευξής τους. Για παράδειγμα: Α) Μείωση στο μισό, της διαρροής των μαθητών Β) Διπλασιασμός των επιμορφωτικών δράσεων σχετικά με… κλπ. Βέβαια, υπάρχουν περιθώρια γενίκευσης κάποιων στόχων, στον βαθμό που οι εμπλεκόμενοι συνάδελφοι νιώθουν ανασφάλεια σχετικά με την επίτευξή τους. Πάντως, ένα σχέδιο δράσης, δεν αξιολογείται μόνο από το αν είναι επιτυχές, γι’ αυτό και κάθε χρόνο επαναλαμβάνεται με βάση την ανατροφοδότηση από το αντίστοιχο της προηγούμενης χρονιάς.

 

• ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ

Στον καθορισμό των κριτηρίων επιτυχίας θα βοηθήσει σημαντικά ο συγκεκριμένος καθορισμός των στόχων. Όσο πιο συγκεκριμένοι είναι αυτοί, τόσο πιο εύκολα είναι και τα κριτήρια επιτυχίας. Για παράδειγμα, ο στόχος για μείωση στο μισό της σχολικής διαρροής, κάνει προφανές το κριτήριο επιτυχίας του.

Ωστόσο, εδώ ελλοχεύει ο κίνδυνος της διχοτομικής επιλογής (ΝΑΙ/ΟΧΙ) που δεν βοηθά τη διαδικασία και σίγουρα θα προκαλεί ανασφάλεια στους συναδέλφους. Για τον λόγο αυτό, θα ήταν χρήσιμη η χρήση μιας πιο ευρείς κλίμακας (π.χ. Likert), ώστε τα κριτήρια επιτυχίας να προσφέρουν περισσότερα περιθώρια αξιολόγησης της διαδικασίας.      

 

• ΜΕΘΟΔΟΣ

Εδώ μπορούμε να αναφέρουμε αναλυτικά και συγκεκριμένα τις δράσεις στις οποίες προγραμματίζουμε να προχωρήσουμε. Για παράδειγμα, «διοργάνωση διαδικτυακής ημερίδας ενημέρωσης γονέων», «δημιουργία νέας ενότητας σχετικά με … στην ιστοσελίδα του σχολείου» κλπ. Καλό θα ήταν οι δράσεις να αναλυθούν με περισσότερες λεπτομέρειες. Άλλωστε, οι δράσεις αποτελούν τον βασικό πυρήνα, την καρδιά ενός σχεδίου δράσης   

 

• ΜΕΣΑ – ΠΟΡΟΙ ΠΟΥ ΘΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΟΥΝ

Αναφέρουμε τους ανθρώπινους πόρους (συνάδελφοι, γονείς, μαθητές κ.α.) που θα αξιοποιηθούν στις δράσεις, όπως και τυχόν υλικοτεχνική υποδομή (υπολογιστές, προβολικό, αίθουσες κλπ), οικονομικοί πόροι, εργαλεία, χρόνος που αφιερώνεται.

 

• ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

Μπορούμε να χωρίσουμε τις δράσεις σε δύο τετράμηνα, για παράδειγμα, δημιουργώντας έναν πίνακα με τρεις στήλες, όπως ο ακόλουθος:

 

Όνομα δράσης	Α’ τετράμηνο	Β’ τετράμηνο
Δράση 1	X
Δράση 2	X
Δράση 3	X	X

Βέβαια, θα ήταν ακόμη πιο χρήσιμο, για πολλούς λόγους, ο πίνακας να είναι πιο σύνθετος και να περιλαμβάνει περισσότερες λεπτομέρειες. Ενδεικτικά:

 

Όνομα δράσης	Στόχος	Μέθοδος	Α’ τετράμηνο	Β’ τετράμηνο

 

• ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Είναι απαραίτητο να καταγραφούν οι διαδικασίες που θα ακολουθούν τα μέλη της ομάδας έργου, ώστε να παρακολουθούν την πορεία τους σχεδίου δράσης. Κάποιες τέτοιες διαδικασίες θα μπορούσαν να είναι για παράδειγμα, οι συσκέψεις μεταξύ των μελών, η δημιουργία συνεργατικού εγγράφου κλπ

Στο ίδιο πλαίσιο, καλό θα ήταν να καταγραφούν οι διαδικασίες διαμορφωτικής αξιολόγησης/ανατροφοδότησης της διαδικασίας: Μπορούν να διαμοιρασθούν ερωτηματολόγια, να διοργανωθεί μια συνάντηση με όλους τους εμπλεκόμενους (όχι μόνο τα μέλη της ομάδας), να δοθούν συνεντεύξεις κλπ που θα λειτουργήσουν ως ανατροφοδότηση και θα οδηγήσουν σε διορθωτικές κινήσεις όσον αφορά τις δράσεις.

Μανόλης Κουσλόγλου

Πρόταση επαναφοράς της πρόβλεψης για κατοχή κινητών από τους μαθητές σε εξαιρετικές περιπτώσεις

 

Το θέμα της κατοχής και χρήσης κινητών και άλλων παρεμφερών φορητών ηλεκτρονικών συσκευών από τους μαθητές στα σχολεία, απασχολεί εδώ και περίπου δυο δεκαετίες τη διεθνή εκπαιδευτική κοινότητα. Το θέμα είναι σύνθετο, λόγω πλεονεκτημάτων και προκλήσεων, που ανάλογα με την χρονική περίοδο και τις εξελίξεις οδηγούν σε απαγορεύσεις ή (μερικής) άρσης τους. Το ίδιο συμβαίνει και πρέπει να συμβαίνει και στη χώρα μας

Στην Ελλάδα, η σχετική νομοθεσία ορίζεται αποκλειστικά από Υ.Α. και βασίζεται στην αποφυγή παραβατικής συμπεριφοράς σε σχέση με τα προσωπικά δεδομένα. Η πρώτη Υπουργική απόφαση για απαγόρευση κατοχής κινητών και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών καταγραφής εικόνας και ήχου  από τους μαθητές εκδόθηκε το 2006, μια εποχή που είχαν αναπτυχθεί έντονοι προβληματισμοί διεθνώς. Εκείνη η Υ.Α. προέβλεπε ωστόσο ότι «Στην εξαιρετική περίπτωση που ο μαθητής έχει στην κατοχή του κινητό τηλέφωνο υποχρεούται, καθ' όλη τη διάρκεια της παραμονής του εντός του σχολικού χώρου, να το έχει εκτός λειτουργίας και μέσα στην τσάντα του.» 

Υπουργικές αποφάσεις που εκδόθηκαν αργότερα, το 2016 για την Πρωτοβάθμια και το 2018 για τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση, επιτρέπουν πλέον τη χρήση των ψηφιακών φορητών συσκευών εφόσον αυτές ανήκουν στο σχολείο ή στον διδάσκοντα και αξιοποιούνται υπό την επίβλεψή του για διδακτικούς σκοπούς.  Ωστόσο, παραλήφθηκε η πρόβλεψη για κατοχή απενεργοποιημένων κινητών από τους μαθητές σε εξαιρετικές περιπτώσεις.

Τα δεδομένα σήμερα είναι ότι:

• Οι φορητές ηλεκτρονικές συσκευές (κινητά και tablets) αξιοποιούνται ευρέως στη διάρκεια της τηλεκπαίδευσης, που αποτελεί ένα εικονικό σχολικό περιβάλλον.
• Στις εκδρομές, περιπάτους και επισκέψεις, όπου οι μαθητές θεωρείται ότι επίσης βρίσκονται σε σχολικό περιβάλλον, αυτοί φέρουν και χρησιμοποιούν ελεύθερα τα κινητά τους, πολύ συχνά με την παρακίνηση γονέων και συνοδών εκπαιδευτικών.
• Οι μαθητές, στο σύνολό τους στο Λύκειο και σε υψηλό ποσοστό στο Γυμνάσιο φέρνουν μαζί τους τα κινητά στο σχολείο.
• Στις συνθήκες πανδημίας, τα κινητά αξιοποιούνται σημαντικά, καθώς self- ή rapid- tests αποθηκεύονται και επιδεικνύονται στα κινητά ελλείψει εκτυπωτών από μέρος των μαθητών, ενώ σε συχνές έκτακτες περιπτώσεις μαζικής αποχώρησης μαθητών από το σχολείο, λόγω ύπαρξης κρούσματος, η ενημέρωση των γονέων γίνεται πολύ πιο γρήγορα σχέση με τη χρήση μιας (και μοναδικής εύκαιρης συχνά) τηλεφωνικής συσκευής στα σχολεία.

Σύμφωνα με την ισχύουσα Υ.Α. λοιπόν, το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας παρανομεί σε καθημερινή βάση, ενώ επίσης όλοι σχεδόν οι μαθητές θα έπρεπε να τιμωρούνται. 

Για τους λόγους που αναφέρθηκαν πιο πάνω, θα ήταν απολύτως απαραίτητο να επανέλθει η πρόβλεψη της Υ.Α. του 2006: «Στην εξαιρετική περίπτωση που ο μαθητής έχει στην κατοχή του κινητό τηλέφωνο υποχρεούται, καθ' όλη τη διάρκεια της παραμονής του εντός του σχολικού χώρου, να το έχει εκτός λειτουργίας και μέσα στην τσάντα του» 

Η πανδημία απαιτεί ευελιξία και προσαρμογή της εκπαιδευτικής νομοθεσίας, που οφείλει να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις που ανακύπτουν συνεχώς. Η κατοχή κινητών στα σχολεία είναι μία από αυτές και καλό θα ήταν να λυθεί άμεσα, ώστε να επιταχύνει την επίλυση δύσκολων καθημερινών εκτάκτων καταστάσεων. 

Μανόλης Κουσλόγλου

20+1 παροιμίες για την τηλεκπαίδευση

 Ένα σταχυολόγημα... μεταποιημένων παροιμιών, όπως τις συλλογίστηκε ένας τηλε-εκπαιδευτικός...

- Εμπρός ιός και πίσω webex

- Δια ζώσης για να φας και εξ αποστάσεως για να ‘χεις

- Eclass με eme δεν σμίγουν

- Δεν χωράνε δυο πλατφόρμες σε μια μασχάλη

- Έβαλαν τον πάροχο να φυλάει τα δεδομένα

- Της τηλεκπαίδευσης τα καμώματα, τα βλέπει η δια ζώσης και γελά.

- Άγνωσται αι βουλαί του Δικτύου.

- Απ’ τα ολότελα καλή και η τηλεκπαίδευση

- Έπεσε το δίκτυο, σχόλασε η τάξη

- Η τηλεκπαίδευση θέλει μάστορη κι η φάβα θέλει λάδι

- Θρέψε webex το χειμώνα, να σε φάει το καλοκαίρι.

- Καινούργια γραφιδούλα μου και πού να σε κρεμάσω

- Ο καλός ο εκπαιδευτικός στην εξ αποστάσεως φαίνεται

- Το Υπουργείο με τα λόγια χτίζει ανώγια και κατώγια

- Πλατφόρμα από τον τόπο σου κι ας είναι μπαλωμένη

- Σχολείο σχολειάκι μου και φτωχο καλυβάκι μου

- Στην πανδημία καλή κι η τηλεκπαίδευση

- Η τηλεκπαίδευση δεν κάνει τον εκπαιδευτικό

- Τον έπιασαν στο Webex report

- Όλα τα είχε η εκπαίδευση, η τηλεκπαίδευση της έλειπε

Για την μεταποίηση,

Μανόλης Κουσλόγλου

Υ.Γ. Μάτια που δεν βλέπονται, γρήγορα λησμονιούνται

Πολλά tablets! Nα τα κάνουμε… τι;

To ΥΠΑΙΘ ανακοίνωσε πρόσφατα διαγωνισμό προμήθειας tablets, αξίας 10.000.000 €. Έτσι, θα λυθεί σε μεγάλο βαθμό το πρόβλημα της προσβασιμότητας πολλών μαθητών στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Ωστόσο, αρκεί αυτό ή θα έπρεπε ο συγκεκριμένος διαγωνισμός να συνοδευθεί και από άλλες σχετικές προβλέψεις και ενέργειες;

Το πρόβλημα της προσβασιμότητας

Είναι σε  όλους γνωστό ότι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα κατά την περίοδο της κρίσης, ήταν το γεγονός ότι πολλοί μαθητές δεν είχαν δυνατότητα πρόσβασης και συμμετοχής στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, λόγω κυρίως της μη κατοχής Η/Υ, laptop  ή tablet. Αυτή η σκληρή πραγματικότητα ξεσήκωσε πλήθος εύλογων αντιδράσεων από το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας, ενώ αποτέλεσε έναν από τους σοβαρούς λόγους αντίδρασης των εκπαιδευτικών και αρνητικής στάσης τους έναντι της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης: Είχε δικαίωμα το Δημόσιο σχολείο να παρέχει επιλεκτικά εκπαιδευτικό έργο, μόνο στους «έχοντες»;

Σύμφωνα με τον διαγωνισμό και με έναν πρόχειρο υπολογισμό, φαίνεται ότι θα μοιραστούν ογδόντα ως εκατό χιλιάδες tablets στις σχολικές μονάδες. Κάθε σχολείο λοιπόν θα αποκτήσει μερικές δεκάδες από αυτές τις συσκευές, οι οποίες θα προστεθούν στις ελάχιστες ήδη υπάρχουσες, που προσφέρθηκαν από ιδιωτικές δωρεές. Το πλήθος των συσκευών είναι αρκετός ώστε να εκλείψει το πρόβλημα της προσβασιμότητας των οικονομικά αδύναμων μαθητών. Ωστόσο, είναι αυτό αρκετό;

Mobile learning

Τα tablets δεν είναι απλά φθηνοί Η/Υ, αλλά έχουν κάποιες ιδιαιτερότητες, η σημαντικότερη των οποίων είναι ότι πρόκειται για φορητές συσκευές που είναι συνυφασμένες με το Mobile Learning. Κι εδώ, αρχίζουν τα ερωτήματα και τα προβλήματα…

Το Mobile learning δεν είναι απλά μια διδακτική διαδικασία που απλά εμπλουτίζεται με ένα ψηφιακό εργαλείο, αλλά μια άλλη παιδαγωγική προσέγγιση που προϋποθέτει γνώσεις και δεξιότητες για να εφαρμοστεί. Η σχετική διεθνής βιβλιογραφία των τελευταίων δύο δεκαετιών αναφέρει θετικά μαθησιακά αποτελέσματα στην εφαρμογή του Mobile learning σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Ταυτόχρονα ωστόσο, έρευνες αποτυπώνουν κάποιες αρνητικές πλευρές στη χρήση κινητών, κυρίως μέσα στην τάξη, αλλά και την κριτική στάση και την ανετοιμότητα των εκπαιδευτικών να εφαρμόσουν το Mobile Learning.

Από τα παραπάνω δεδομένα προκύπτει ότι τα tablets που θα δοθούν στις σχολικές μονάδες, μπορούν να χρησιμοποιηθούν τη φετινή σχολική χρονιά αποκλειστικά ως μια φθηνή εναλλακτική λύση για το πρόβλημα της προσβασιμότητας κάποιων μαθητών στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Γιατί όμως μια τέτοια επένδυση να μην αξιοποιηθεί σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό, αφού τα επόμενα χρόνια είναι βέβαιο ότι τα μαθήματα δεν θα διεξάγονται μόνο εξ αποστάσεως, αλλά και δια ζώσης; Γιατί να μην αξιοποιηθούν τα tablets και μέσα στις τάξεις;

Μία πρόταση αξιοποίησης

Με βάση όσα έχουν αναφερθεί πιο πάνω, η μέθοδος πλήρους αξιοποίησης των Tablets στα σχολεία είναι μία και είναι μάλιστα ιδιαίτερα απλή: Το ΥΠΑΙΘ οφείλει να επιμορφώσει τους εκπαιδευτικούς σε θέματα Mobile learning, να επενδύσει δηλαδή στο ανθρώπινο δυναμικό που θα κληθεί να αξιοποιήσει της ψηφιακές φορητές συσκευές. Μάλιστα, η επιμόρφωση θα πρέπει να συνοδεύεται από κίνητρα, που να σχετίζονται ακόμη και με την πρακτική στήριξη των εκπαιδευτικών στα θέματα ΤΠΕ, όπως η επιδότηση προμήθειας σχετικού hardware. Και επειδή ήδη έχει εξαγγελθεί η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε θέματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, ενώ θα διεξαχθούν και οι εξετάσεις πιστοποίησης Β1 και Β2 επιπέδου, τα προτεινόμενα σεμινάρια μπορούν να διεξαχθούν μετά την ολοκλήρωση αυτών των διαδικασιών. Άλλωστε, ο σχεδιασμός και η οργάνωση μιας επιμόρφωσης πάνω στο Mobile learning αποτελούν σύνθετες διαδικασίες που απαιτούν χρόνο.

 Εν κατακλείδι

Το θέμα της προμήθειας tablets στα σχολεία, δεν πρέπει να έχει την ίδια θλιβερή κατάληξη με την αντίστοιχή προμήθεια laptops στους μαθητές πριν από λίγα χρόνια. Δίνεται η ευκαιρία για μια σημαντική επένδυση με μακροπρόθεσμα οφέλη για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, τη στιγμή μάλιστα που το νομοθετικό πλαίσιο επιτρέπει την αξιοποίηση των ψηφιακών φορητών συσκευών εδώ και τέσσερα χρόνια…

Μανόλης Κουσλόγλου

Ζωντανή αναμετάδοση μαθήματος μέσα από την τάξη: Η άποψη ενός εκπαιδευτικού.

Πριν από λίγες ημέρες, εκφράστηκε η άποψη από το ΥΠΑΙΘ, ότι όταν ανοίξουν τα σχολεία θα ήταν σκόπιμο να μεταδίδεται το μάθημα ζωντανά από την αίθουσα διδασκαλίας, ακόμη και με χρήση ενός κινητού τηλεφώνου, ώστε να μπορούν να το παρακολουθούν και τα παιδιά που απουσιάζουν. 

Ωστόσο, είναι εφικτή και παιδαγωγικά ορθή μια τέτοια λύση και αν όχι, υπάρχει τρόπος να βοηθηθούν τα παιδιά που απουσιάζουν δικαιολογημένα από την τάξη;

Επειδή από την πρώτη μέρα κλεισίματος των σχολείων και την έναρξη της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης έγινα ολίγον νομικός και ολίγον λοιμοξιολόγος, ενώ δεν είμαι, θα προσεγγίσω το θέμα με την ιδιότητά του εκπαιδευτικού, που είμαι...

Καταρχήν, να ομολογήσω ότι δεν περίμενα να ασχοληθώ στα σοβαρά με το θέμα, γιατί απλά το θεωρώ τεχνικά ανέφικτο: Από κάθε αίθουσα θα απουσιάζουν σίγουρα κάποιοι μαθητές, που σημαίνει ότι θα πρέπει να γίνεται ζωντανή αναμετάδοση μαθημάτων από δέκα ως είκοσι αίθουσες ταυτόχρονα...

Ωστόσο, αν υποθέσουμε ότι θα ήταν εφικτό κάτι τέτοιο, άραγε θα ήταν ωφέλιμο για τη διδακτική διαδικασία;

Η απάντησή μου είναι ξακάθαρα όχι.

Η ζωντανή αναμετάδοση μέσα από την αίθουσα δεν είναι απλά μια τηλεδιάσκεψη, όπου ο εκπαιδευτικός μπορεί να απαγορεύσει τις συζητήσεις μεταξύ των μαθητών, αλλά και τις γραπτές ή προφορικές παρεμβάσεις τους. Η τάξη είναι "ζωντανή" και οτιδήποτε συμβεί μέσα σε αυτήν αναμεταδίδεται αυτόματα σε πολλά σπίτια...

Συνεπώς, εμείς οι εκπαιδευτικοί δεν μπορούμε να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας, αλλά κυρίως τα παιδιά από βλέμματα, μυαλά και νοοτροπίες ανθρώπων που δεν είναι εκπαιδευτικοί... Δεν μπορούμε να προστατεύσουμε τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, που πρέπει να πούμε κάτι πέντε φορές για να το καταλάβουν, τα παιδιά με παράλληλη που μπορεί να παρεκτραπούν, τα παιδιά που θα πούνε "μια βλακεία" ως απάντησή σε μια ερώτησή μας, τα παιδιά που έχουν κάποια παραβατική συμπεριφορά την ώρα του μαθήματος.

Επίσης, θα βρεθούμε εμείς και τα παιδιά σε δύσκολη θέση, σε περίπτωση μιας φιλονικίας μεταξύ δύο παιδιών ή μιας ειρωνικής αντιμετώπισης ενός παιδιού από τους συμμαθητές τους, την ώρα που ενδεχομένως παρακολουθούν συγγενείς των εμπλεκομένων παιδιών... Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, όπως και σε άλλες πολλές, εμείς είμαστε συνηθισμένοι και τις χειριζόμαστε ως παιδαγωγοί. με επιτυχία ή χωρίς... Πάντως, τις χειριζόμαστε εμείς, που είμαστε ειδικοί και όχι οι γονείς...

Επιπλέον, δεν μπορώ να φανταστώ ότι ένας εκπαιδευτικός θα διδάξει με την ίδια άνεση που το κάνει, όταν γνωρίζει ότι καταγράφεται... Η τάξη είναι "ζωντανή" είπαμε και δεν αποτελεί ένα βιωματικό webinar για τους γονείς και τους συναδέλφους που θα παρακολουθούν από τον Η/Υ τους...

Τέλος, δεν μπορώ να μη μεταφέρω μια κουβέντα που μου είπε συνάδελφος: "Μα καλά, απαγορεύουμε τη χρήση κινητών στην τάξη και την καταγραφή βίντεο και τώρα θα το κάνουμε εμείς και μάλιστα επίσημα;"  

Ωστόσο, η άρνηση σκέτο, είναι εύκολο πράγμα και γι αυτό είναι ιδιαίτερα δημοφιλής ως θέση....

Τι θα απογίνουν όμως τα παιδιά που θα αποφασίζουν να απουσιάζουν από το μάθημα; Αν δεν υπάρχει εναλλακτική πρόταση για τη διδασκαλία τους, στην ουσία τα πιέζουμε να προσέλθουν στο σχολείο, κάτι που θέτει σε μεγαλύτερο κίνδυνο την υγεία τους, όπως και τη υγεία των συγγενών τους και φυσικά των εκπαιδευτικών.

Η λύση είναι μία και... αυτονόητη: Η ασύγχρονη εκπαίδευση.

Κάτι μάθαμε εμείς οι εκπαιδευτικοί από το e-class, το e-me και άλλα εργαλεία, μπορούμε να τα χειριστούμε... Δεν χρειάζεται να φτιάχνουμε φοβερά και τρομερά μαθήματα. Ένα βίντεο, ένα παιχνίδι ή κάποιες ερωτήσεις του βιβλίου που αναθέτουμε και στους υπόλοιπους μαθητές εντός της αίθουσας είναι αρκετά. Στο κάτω - κάτω, αναφερόμαστε σε δύο εβδομάδες μάθημα, εκ των οποίων 1-2 ώρες θα αφιερωθούν σε... γνωριμία και αποχαιρετισμό... Δεν χάθηκε κι ο κόσμος πια με την ύλη...

Μανόλης Κουσλόγλου

Υ.Γ. Το κείμενο πρωτοδημοσιεύθηκε στις 3/5/2020 στην ομάδα του facebook "Εξ αποστάσεως εκπαίδευση"

Και όμως! Πρέπει να λαμβάνουμε μέτρα προφύλαξης και στην διαδικτυακή κοινωνική μας ζωή.

Η κρίση που έχει προκύψει τον τελευταίο καιρό στη χώρα μας λόγω της εξάπλωσης του κορωνοϊού, αλλά και τα σκληρά μέτρα που λαμβάνονται για τον περιορισμό της νόσου, έχουν καθηλώσει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού μπροστά σε μια οθόνη Η/Υ, κινητού ή tablet. Εκατομμύρια συμπολίτες μας, αφενός περνούν πολύ περισσότερες ώρες από ότι στο παρελθόν, σερφάροντας στο διαδίκτυο και αφετέρου έχουν αυξήσει κατακόρυφα τις κοινωνικές τους επαφές διαδικτυακού τύπου, ανταλλάσσοντας μηνύματα και διαφόρων τύπου αρχεία.

Η κατάσταση διαμορφώνεται έτσι που σύντομα, πολλοί από εμάς, δεν θα γνωρίζουμε με ποιον πραγματικά συναναστρεφόμαστε, ποιος πραγματικά μας στέλνει κάποιο αρχείο, ποιος μας απευθύνει προσκλήσεις, τίνος είναι οι προτεινόμενες ιστοσελίδες.

To Phishing, το Pharming λοιπόν, όπως και άλλες περιπτώσεις κακόβουλης εκμετάλλευσης της διαδικτυακής κοινωνικής ζωής, μάς θέτουν προ των ευθυνών μας και απαιτούν τη λήψη μέτρων προφύλαξης από μέρους μας στην εικονική και σχεδόν ανεξέλεγκτη κοινωνία του διαδικτύου.

Όλοι μπορούμε να αναζητήσουμε πληροφορίες σχετικά με τις μεθόδους που ακολουθούν πολλοί επιτήδειοι για να μας εξαπατήσουν, αλλά και τα σχετικά μέτρα προφύλαξης που μπορούμε να λάβουμε. Η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), που έχει σκοπό την προστασία του απορρήτου των επιστολών, της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικοινωνίας με οποιονδήποτε άλλο τρόπο καθώς και την ασφάλεια των δικτύων και πληροφοριών, αποτελεί μια καλή πηγή πληροφόρησης.

Τα μέτρα που προτείνονται από την ΑΔΑΕ είναι τα ακόλουθα:

• Επιλέξτε και εγκαταστήστε στον υπολογιστή σας ένα πρόγραμμα προστασίας από κακόβουλο λογισμικό (antivirus) μιας γνωστής και αξιόπιστης εταιρείας.

• Ενεργοποιήστε τη δυνατότητα αυτόματης ενημέρωσης, ώστε να προστατεύεται ο υπολογιστής σας από τις πιο πρόσφατες περιπτώσεις κακόβουλου λογισμικού. Κάποια προγράμματα υποστηρίζουν και λειτουργίες anti-spyware.

• Ελέγξτε ότι ο τοίχος προστασίας του υπολογιστή σας (firewall) είναι ενεργός. Το firewall ελέγχει την επικοινωνία από και προς τον προσωπικό υπολογιστή σας, επιτρέποντας ή απαγορεύοντας συγκεκριμένα είδη κίνησης, ώστε να προλαμβάνει τη διάδοση ιών και ανεπιθύμητων εφαρμογών.

• Πραγματοποιήστε τακτικές ενημερώσεις στα προγράμματα πλοήγησης (browser) στο Διαδίκτυο (Internet Explorer, Firefox, Chrome, Opera, Safari κλπ.). Συνιστάται η ενεργοποίηση της αυτόματης ενημέρωσης και η πραγματοποίηση ενημέρωσης όταν λαμβάνετε μια σχετική ειδοποίηση.

• Χρησιμοποιήστε έναν ισχυρό κωδικό πρόσβασης με γράμματα, σύμβολα και αριθμούς, διαφορετικό για κάθε εφαρμογή στην οποία διατηρείτε λογαριασμό. Αποφύγετε τη χρήση κωδικών που είναι εύκολοι στην απομνημόνευση (όπως ημερομηνίες, γνωστούς όρους, ακολουθίες γραμμάτων ή κύρια ονόματα). Μια προτεινόμενη λύση για τη δημιουργία ενός κωδικού (password) είναι να επιλέξετε χρήση συνδυασμού πεζών – κεφαλαίων, γραμμάτων – αριθμών, με τουλάχιστον 8 ψηφία.

• Κρατήστε τους κωδικούς σας μυστικούς και αλλάζετέ τους σε τακτικά χρονικά διαστήματα (τουλάχιστον μια φορά ανά 6 μήνες).

• Ενεργοποιείτε πάντα τα ενσωματωμένα χαρακτηριστικά προστασίας των προγραμμάτων πλοήγησης όπως η φραγή των αναδυόμενων παραθύρων, διαχείριση των “Cookies” κλπ.

• Δώστε προσοχή σε ενδείξεις που μπορεί να σημαίνουν ότι ο υπολογιστής σας έχει προσβληθεί από κάποιον ιό, όπως οι παρακάτω:
• το σύστημά σας γίνεται ξαφνικά αισθητά πιο αργό στην εκκίνησή του ή/και στη λειτουργία του
• αργεί να ανοίξει τα αρχεία σας περισσότερο από το συνηθισμένο
• κάποια αρχεία εμφανίζονται κατεστραμμένα ή δεν φορτώνουν
• εμφανίζονται μηνύματα από το antivirus πρόγραμμά σας ή άλλα ασυνήθιστα  μηνύματα

• Χρησιμοποιήστε προγράμματα μόνο από αξιόπιστες πηγές. Η χρήση προγραμμάτων που βρίσκετε στο Διαδίκτυο πρέπει να γίνεται μόνο όταν είστε βέβαιοι για την πηγή της προέλευσής τους.

• Αποφύγετε την προβολή άγνωστων αρχείων, μηνυμάτων ή συνδέσμων. Πριν ανοίξετε κάποιο αρχείο, ενεργοποιήστε το φίλτρο για ανίχνευση ιών (virus scanning).

• Βεβαιωθείτε ότι έχετε αποσυνδεθεί από τον λογαριασμό σας σε μια ιστοσελίδα ηλεκτρονικής υπηρεσίας (π.χ. ηλεκτρονικής τραπεζικής συναλλαγής) μέσω του προσφερόμενου συνδέσμου αποσύνδεσης (log out) πριν την εγκαταλείψετε.

• Αποφύγετε την ενεργοποίηση υπενθύμισης/απομνημόνευσης κωδικού κατά τη χρήση προγραμμάτων πλοήγησης, ειδικά όταν η πρόσβαση στο Διαδίκτυο γίνεται από κοινόχρηστους υπολογιστές.

• Επιβεβαιώστε ότι χρησιμοποιείτε μια ασφαλή σύνδεση όταν στέλνετε ευαίσθητες προσωπικές πληροφορίες μέσω του παγκόσμιου ιστού (Web). Αυτό φαίνεται από το εικονίδιο του κλειδωμένου λουκέτου, ενώ η διεύθυνση που συνδέεστε πρέπει να αρχίζει με https:// αντί του http.

• Αν συνδέεστε στο Διαδίκτυο από δίκτυο δημόσιας χρήσης (internet café, ξενοδοχεία κλπ.), μη χρησιμοποιείτε και μη μεταδίδετε προσωπικά σας στοιχεία. Αποφύγετε να επισκέπτεστε σελίδες που πρέπει να χρησιμοποιήσετε προσωπικούς σας μυστικούς κωδικούς (passwords), ιδιαίτερα αν η ανταλλαγή πληροφορίας δεν πραγματοποιείται κρυπτογραφημένα (π.χ. https). Είναι πιθανό τα δίκτυα αυτά να μην είναι ασφαλή και να υποκλαπούν προσωπικά σας δεδομένα.

• Φροντίστε να λαμβάνετε τακτικά αντίγραφα ασφάλειας (backups). Με τον τρόπο αυτό, σε περίπτωση που το σύστημα σας προσβληθεί από ιό, θα διασώσετε σημαντικά αρχεία σας και θα μπορείτε να το επαναφέρετε σε προηγούμενη κατάσταση.

• Οι υπηρεσίες Cloud (π.χ. Dropbox, Rapidshare, Google Drive) χρησιμοποιούνται κυρίως για την αποθήκευση αντιγράφων ασφαλείας και δεδομένων μεγάλου όγκου και προσφέρουν μεγαλύτερη ευελιξία στην κοινή χρήση της πληροφορίας (π.χ. άλμπουμ φωτογραφιών). Για τις υπηρεσίες Cloud συνιστάται να επιλέγετε με προσοχή τους κωδικούς πρόσβασης, να χρησιμοποιείτε μία ασφαλή σύνδεση (με αρχικό https:// αντί http) και να κρυπτογραφείτε τα δεδομένα που αποθηκεύετε.

• Σε περίπτωση που χρησιμοποιείτε για πρόσβαση στο Διαδίκτυο συσκευή, στην οποία έχουν πρόσβαση και τρίτοι, συνιστάται να διαγράφετε το ιστορικό πλοήγησής σας (browsing history) και τα cookies. Έχετε επίσης τη δυνατότητα να απενεργοποιήσετε την αποθήκευση του ιστορικού πλοήγησης μέσω των ρυθμίσεων του προγράμματος πλοήγησης.

Μανόλης Κουσλόγλου