Εμφανιζόμενη ανάρτηση

ΦΟΡΗΤΗ ΜΑΘΗΣΗ στη Β'ΘΜΙΑ ΕΚΠ/ΣΗ: Η αρχή

Η φορητή μάθηση, ή μάθηση μέσω προσωπικών ηλεκτρονικών συσκευών (m-learning), εξαπλώνεται με μάλλον αργούς ρυθμούς διεθνώς, συγ...

Πέμπτη 6 Αυγούστου 2020

Πολλά tablets! Nα τα κάνουμε… τι;

To ΥΠΑΙΘ ανακοίνωσε πρόσφατα διαγωνισμό προμήθειας tablets, αξίας 10.000.000 €. Έτσι, θα λυθεί σε μεγάλο βαθμό το πρόβλημα της προσβασιμότητας πολλών μαθητών στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Ωστόσο, αρκεί αυτό ή θα έπρεπε ο συγκεκριμένος διαγωνισμός να συνοδευθεί και από άλλες σχετικές προβλέψεις και ενέργειες;

Το πρόβλημα της προσβασιμότητας

Είναι σε  όλους γνωστό ότι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα κατά την περίοδο της κρίσης, ήταν το γεγονός ότι πολλοί μαθητές δεν είχαν δυνατότητα πρόσβασης και συμμετοχής στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, λόγω κυρίως της μη κατοχής Η/Υ, laptop  ή tablet. Αυτή η σκληρή πραγματικότητα ξεσήκωσε πλήθος εύλογων αντιδράσεων από το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας, ενώ αποτέλεσε έναν από τους σοβαρούς λόγους αντίδρασης των εκπαιδευτικών και αρνητικής στάσης τους έναντι της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης: Είχε δικαίωμα το Δημόσιο σχολείο να παρέχει επιλεκτικά εκπαιδευτικό έργο, μόνο στους «έχοντες»;

Σύμφωνα με τον διαγωνισμό και με έναν πρόχειρο υπολογισμό, φαίνεται ότι θα μοιραστούν ογδόντα ως εκατό χιλιάδες tablets στις σχολικές μονάδες. Κάθε σχολείο λοιπόν θα αποκτήσει μερικές δεκάδες από αυτές τις συσκευές, οι οποίες θα προστεθούν στις ελάχιστες ήδη υπάρχουσες, που προσφέρθηκαν από ιδιωτικές δωρεές. Το πλήθος των συσκευών είναι αρκετός ώστε να εκλείψει το πρόβλημα της προσβασιμότητας των οικονομικά αδύναμων μαθητών. Ωστόσο, είναι αυτό αρκετό;

Mobile learning

Τα tablets δεν είναι απλά φθηνοί Η/Υ, αλλά έχουν κάποιες ιδιαιτερότητες, η σημαντικότερη των οποίων είναι ότι πρόκειται για φορητές συσκευές που είναι συνυφασμένες με το Mobile Learning. Κι εδώ, αρχίζουν τα ερωτήματα και τα προβλήματα…

Το Mobile learning δεν είναι απλά μια διδακτική διαδικασία που απλά εμπλουτίζεται με ένα ψηφιακό εργαλείο, αλλά μια άλλη παιδαγωγική προσέγγιση που προϋποθέτει γνώσεις και δεξιότητες για να εφαρμοστεί. Η σχετική διεθνής βιβλιογραφία των τελευταίων δύο δεκαετιών αναφέρει θετικά μαθησιακά αποτελέσματα στην εφαρμογή του Mobile learning σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Ταυτόχρονα ωστόσο, έρευνες αποτυπώνουν κάποιες αρνητικές πλευρές στη χρήση κινητών, κυρίως μέσα στην τάξη, αλλά και την κριτική στάση και την ανετοιμότητα των εκπαιδευτικών να εφαρμόσουν το Mobile Learning.

Από τα παραπάνω δεδομένα προκύπτει ότι τα tablets που θα δοθούν στις σχολικές μονάδες, μπορούν να χρησιμοποιηθούν τη φετινή σχολική χρονιά αποκλειστικά ως μια φθηνή εναλλακτική λύση για το πρόβλημα της προσβασιμότητας κάποιων μαθητών στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Γιατί όμως μια τέτοια επένδυση να μην αξιοποιηθεί σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό, αφού τα επόμενα χρόνια είναι βέβαιο ότι τα μαθήματα δεν θα διεξάγονται μόνο εξ αποστάσεως, αλλά και δια ζώσης; Γιατί να μην αξιοποιηθούν τα tablets και μέσα στις τάξεις;

Μία πρόταση αξιοποίησης

Με βάση όσα έχουν αναφερθεί πιο πάνω, η μέθοδος πλήρους αξιοποίησης των Tablets στα σχολεία είναι μία και είναι μάλιστα ιδιαίτερα απλή: Το ΥΠΑΙΘ οφείλει να επιμορφώσει τους εκπαιδευτικούς σε θέματα Mobile learning, να επενδύσει δηλαδή στο ανθρώπινο δυναμικό που θα κληθεί να αξιοποιήσει της ψηφιακές φορητές συσκευές. Μάλιστα, η επιμόρφωση θα πρέπει να συνοδεύεται από κίνητρα, που να σχετίζονται ακόμη και με την πρακτική στήριξη των εκπαιδευτικών στα θέματα ΤΠΕ, όπως η επιδότηση προμήθειας σχετικού hardware. Και επειδή ήδη έχει εξαγγελθεί η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε θέματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, ενώ θα διεξαχθούν και οι εξετάσεις πιστοποίησης Β1 και Β2 επιπέδου, τα προτεινόμενα σεμινάρια μπορούν να διεξαχθούν μετά την ολοκλήρωση αυτών των διαδικασιών. Άλλωστε, ο σχεδιασμός και η οργάνωση μιας επιμόρφωσης πάνω στο Mobile learning αποτελούν σύνθετες διαδικασίες που απαιτούν χρόνο.

 Εν κατακλείδι

Το θέμα της προμήθειας tablets στα σχολεία, δεν πρέπει να έχει την ίδια θλιβερή κατάληξη με την αντίστοιχή προμήθεια laptops στους μαθητές πριν από λίγα χρόνια. Δίνεται η ευκαιρία για μια σημαντική επένδυση με μακροπρόθεσμα οφέλη για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, τη στιγμή μάλιστα που το νομοθετικό πλαίσιο επιτρέπει την αξιοποίηση των ψηφιακών φορητών συσκευών εδώ και τέσσερα χρόνια…


Μανόλης Κουσλόγλου


Παρασκευή 8 Μαΐου 2020

Ζωντανή αναμετάδοση μαθήματος μέσα από την τάξη: Η άποψη ενός εκπαιδευτικού.

Πριν από λίγες ημέρες, εκφράστηκε η άποψη από το ΥΠΑΙΘ, ότι όταν ανοίξουν τα σχολεία θα ήταν σκόπιμο να μεταδίδεται το μάθημα ζωντανά από την αίθουσα διδασκαλίας, ακόμη και με χρήση ενός κινητού τηλεφώνου, ώστε να μπορούν να το παρακολουθούν και τα παιδιά που απουσιάζουν. 

Ωστόσο, είναι εφικτή και παιδαγωγικά ορθή μια τέτοια λύση και αν όχι, υπάρχει τρόπος να βοηθηθούν τα παιδιά που απουσιάζουν δικαιολογημένα από την τάξη;

Επειδή από την πρώτη μέρα κλεισίματος των σχολείων και την έναρξη της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης έγινα ολίγον νομικός και ολίγον λοιμοξιολόγος, ενώ δεν είμαι, θα προσεγγίσω το θέμα με την ιδιότητά του εκπαιδευτικού, που είμαι...

Καταρχήν, να ομολογήσω ότι δεν περίμενα να ασχοληθώ στα σοβαρά με το θέμα, γιατί απλά το θεωρώ τεχνικά ανέφικτο: Από κάθε αίθουσα θα απουσιάζουν σίγουρα κάποιοι μαθητές, που σημαίνει ότι θα πρέπει να γίνεται ζωντανή αναμετάδοση μαθημάτων από δέκα ως είκοσι αίθουσες ταυτόχρονα...

Ωστόσο, αν υποθέσουμε ότι θα ήταν εφικτό κάτι τέτοιο, άραγε θα ήταν ωφέλιμο για τη διδακτική διαδικασία;

Η απάντησή μου είναι ξακάθαρα όχι.

Η ζωντανή αναμετάδοση μέσα από την αίθουσα δεν είναι απλά μια τηλεδιάσκεψη, όπου ο εκπαιδευτικός μπορεί να απαγορεύσει τις συζητήσεις μεταξύ των μαθητών, αλλά και τις γραπτές ή προφορικές παρεμβάσεις τους. Η τάξη είναι "ζωντανή" και οτιδήποτε συμβεί μέσα σε αυτήν αναμεταδίδεται αυτόματα σε πολλά σπίτια...

Συνεπώς, εμείς οι εκπαιδευτικοί δεν μπορούμε να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας, αλλά κυρίως τα παιδιά από βλέμματα, μυαλά και νοοτροπίες ανθρώπων που δεν είναι εκπαιδευτικοί... Δεν μπορούμε να προστατεύσουμε τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, που πρέπει να πούμε κάτι πέντε φορές για να το καταλάβουν, τα παιδιά με παράλληλη που μπορεί να παρεκτραπούν, τα παιδιά που θα πούνε "μια βλακεία" ως απάντησή σε μια ερώτησή μας, τα παιδιά που έχουν κάποια παραβατική συμπεριφορά την ώρα του μαθήματος.

Επίσης, θα βρεθούμε εμείς και τα παιδιά σε δύσκολη θέση, σε περίπτωση μιας φιλονικίας μεταξύ δύο παιδιών ή μιας ειρωνικής αντιμετώπισης ενός παιδιού από τους συμμαθητές τους, την ώρα που ενδεχομένως παρακολουθούν συγγενείς των εμπλεκομένων παιδιών... Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, όπως και σε άλλες πολλές, εμείς είμαστε συνηθισμένοι και τις χειριζόμαστε ως παιδαγωγοί. με επιτυχία ή χωρίς... Πάντως, τις χειριζόμαστε εμείς, που είμαστε ειδικοί και όχι οι γονείς...

Επιπλέον, δεν μπορώ να φανταστώ ότι ένας εκπαιδευτικός θα διδάξει με την ίδια άνεση που το κάνει, όταν γνωρίζει ότι καταγράφεται... Η τάξη είναι "ζωντανή" είπαμε και δεν αποτελεί ένα βιωματικό webinar για τους γονείς και τους συναδέλφους που θα παρακολουθούν από τον Η/Υ τους...

Τέλος, δεν μπορώ να μη μεταφέρω μια κουβέντα που μου είπε συνάδελφος: "Μα καλά, απαγορεύουμε τη χρήση κινητών στην τάξη και την καταγραφή βίντεο και τώρα θα το κάνουμε εμείς και μάλιστα επίσημα;"  

Ωστόσο, η άρνηση σκέτο, είναι εύκολο πράγμα και γι αυτό είναι ιδιαίτερα δημοφιλής ως θέση....

Τι θα απογίνουν όμως τα παιδιά που θα αποφασίζουν να απουσιάζουν από το μάθημα; Αν δεν υπάρχει εναλλακτική πρόταση για τη διδασκαλία τους, στην ουσία τα πιέζουμε να προσέλθουν στο σχολείο, κάτι που θέτει σε μεγαλύτερο κίνδυνο την υγεία τους, όπως και τη υγεία των συγγενών τους και φυσικά των εκπαιδευτικών.

Η λύση είναι μία και... αυτονόητη: Η ασύγχρονη εκπαίδευση.

Κάτι μάθαμε εμείς οι εκπαιδευτικοί από το e-class, το e-me και άλλα εργαλεία, μπορούμε να τα χειριστούμε... Δεν χρειάζεται να φτιάχνουμε φοβερά και τρομερά μαθήματα. Ένα βίντεο, ένα παιχνίδι ή κάποιες ερωτήσεις του βιβλίου που αναθέτουμε και στους υπόλοιπους μαθητές εντός της αίθουσας είναι αρκετά. Στο κάτω - κάτω, αναφερόμαστε σε δύο εβδομάδες μάθημα, εκ των οποίων 1-2 ώρες θα αφιερωθούν σε... γνωριμία και αποχαιρετισμό... Δεν χάθηκε κι ο κόσμος πια με την ύλη...


Μανόλης Κουσλόγλου

Υ.Γ. Το κείμενο πρωτοδημοσιεύθηκε στις 3/5/2020 στην ομάδα του facebook "Εξ αποστάσεως εκπαίδευση"

Τετάρτη 18 Μαρτίου 2020

Και όμως! Πρέπει να λαμβάνουμε μέτρα προφύλαξης και στην διαδικτυακή κοινωνική μας ζωή.

Η κρίση που έχει προκύψει τον τελευταίο καιρό στη χώρα μας λόγω της εξάπλωσης του κορωνοϊού, αλλά και τα σκληρά μέτρα που λαμβάνονται για τον περιορισμό της νόσου, έχουν καθηλώσει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού μπροστά σε μια οθόνη Η/Υ, κινητού ή tablet. Εκατομμύρια συμπολίτες μας, αφενός περνούν πολύ περισσότερες ώρες από ότι στο παρελθόν, σερφάροντας στο διαδίκτυο και αφετέρου έχουν αυξήσει κατακόρυφα τις κοινωνικές τους επαφές διαδικτυακού τύπου, ανταλλάσσοντας μηνύματα και διαφόρων τύπου αρχεία.

Η κατάσταση διαμορφώνεται έτσι που σύντομα, πολλοί από εμάς, δεν θα γνωρίζουμε με ποιον πραγματικά συναναστρεφόμαστε, ποιος πραγματικά μας στέλνει κάποιο αρχείο, ποιος μας απευθύνει προσκλήσεις, τίνος είναι οι προτεινόμενες ιστοσελίδες.

To Phishing, το Pharming λοιπόν, όπως και άλλες περιπτώσεις κακόβουλης εκμετάλλευσης της διαδικτυακής κοινωνικής ζωής, μάς θέτουν προ των ευθυνών μας και απαιτούν τη λήψη μέτρων προφύλαξης από μέρους μας στην εικονική και σχεδόν ανεξέλεγκτη κοινωνία του διαδικτύου.

Όλοι μπορούμε να αναζητήσουμε πληροφορίες σχετικά με τις μεθόδους που ακολουθούν πολλοί επιτήδειοι για να μας εξαπατήσουν, αλλά και τα σχετικά μέτρα προφύλαξης που μπορούμε να λάβουμε. Η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), που έχει σκοπό την προστασία του απορρήτου των επιστολών, της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικοινωνίας με οποιονδήποτε άλλο τρόπο καθώς και την ασφάλεια των δικτύων και πληροφοριών, αποτελεί μια καλή πηγή πληροφόρησης.

Τα μέτρα που προτείνονται από την ΑΔΑΕ είναι τα ακόλουθα:
  • Επιλέξτε και εγκαταστήστε στον υπολογιστή σας ένα πρόγραμμα προστασίας από κακόβουλο λογισμικό (antivirus) μιας γνωστής και αξιόπιστης εταιρείας.
  • Ενεργοποιήστε τη δυνατότητα αυτόματης ενημέρωσης, ώστε να προστατεύεται ο υπολογιστής σας από τις πιο πρόσφατες περιπτώσεις κακόβουλου λογισμικού. Κάποια προγράμματα υποστηρίζουν και λειτουργίες anti-spyware.
  • Ελέγξτε ότι ο τοίχος προστασίας του υπολογιστή σας (firewall) είναι ενεργός. Το firewall ελέγχει την επικοινωνία από και προς τον προσωπικό υπολογιστή σας, επιτρέποντας ή απαγορεύοντας συγκεκριμένα είδη κίνησης, ώστε να προλαμβάνει τη διάδοση ιών και ανεπιθύμητων εφαρμογών.
  • Πραγματοποιήστε τακτικές ενημερώσεις στα προγράμματα πλοήγησης (browser) στο Διαδίκτυο (Internet Explorer, Firefox, Chrome, Opera, Safari κλπ.). Συνιστάται η ενεργοποίηση της αυτόματης ενημέρωσης και η πραγματοποίηση ενημέρωσης όταν λαμβάνετε μια σχετική ειδοποίηση.
  • Χρησιμοποιήστε έναν ισχυρό κωδικό πρόσβασης με γράμματα, σύμβολα και αριθμούς, διαφορετικό για κάθε εφαρμογή στην οποία διατηρείτε λογαριασμό. Αποφύγετε τη χρήση κωδικών που είναι εύκολοι στην απομνημόνευση (όπως ημερομηνίες, γνωστούς όρους, ακολουθίες γραμμάτων ή κύρια ονόματα). Μια προτεινόμενη λύση για τη δημιουργία ενός κωδικού (password) είναι να επιλέξετε χρήση συνδυασμού πεζών – κεφαλαίων, γραμμάτων – αριθμών, με τουλάχιστον 8 ψηφία.
  • Κρατήστε τους κωδικούς σας μυστικούς και αλλάζετέ τους σε τακτικά χρονικά διαστήματα (τουλάχιστον μια φορά ανά 6 μήνες).
  • Ενεργοποιείτε πάντα τα ενσωματωμένα χαρακτηριστικά προστασίας των προγραμμάτων πλοήγησης όπως η φραγή των αναδυόμενων παραθύρων, διαχείριση των “Cookies” κλπ.
  • Δώστε προσοχή σε ενδείξεις που μπορεί να σημαίνουν ότι ο υπολογιστής σας έχει προσβληθεί από κάποιον ιό, όπως οι παρακάτω:
    • το σύστημά σας γίνεται ξαφνικά αισθητά πιο αργό στην εκκίνησή του ή/και στη λειτουργία του
    • αργεί να ανοίξει τα αρχεία σας περισσότερο από το συνηθισμένο
    • κάποια αρχεία εμφανίζονται κατεστραμμένα ή δεν φορτώνουν
    • εμφανίζονται μηνύματα από το antivirus πρόγραμμά σας ή άλλα ασυνήθιστα  μηνύματα
  • Χρησιμοποιήστε προγράμματα μόνο από αξιόπιστες πηγές. Η χρήση προγραμμάτων που βρίσκετε στο Διαδίκτυο πρέπει να γίνεται μόνο όταν είστε βέβαιοι για την πηγή της προέλευσής τους.
  • Αποφύγετε την προβολή άγνωστων αρχείων, μηνυμάτων ή συνδέσμων. Πριν ανοίξετε κάποιο αρχείο, ενεργοποιήστε το φίλτρο για ανίχνευση ιών (virus scanning).
  • Βεβαιωθείτε ότι έχετε αποσυνδεθεί από τον λογαριασμό σας σε μια ιστοσελίδα ηλεκτρονικής υπηρεσίας (π.χ. ηλεκτρονικής τραπεζικής συναλλαγής) μέσω του προσφερόμενου συνδέσμου αποσύνδεσης (log out) πριν την εγκαταλείψετε.
  • Αποφύγετε την ενεργοποίηση υπενθύμισης/απομνημόνευσης κωδικού κατά τη χρήση προγραμμάτων πλοήγησης, ειδικά όταν η πρόσβαση στο Διαδίκτυο γίνεται από κοινόχρηστους υπολογιστές.
  • Επιβεβαιώστε ότι χρησιμοποιείτε μια ασφαλή σύνδεση όταν στέλνετε ευαίσθητες προσωπικές πληροφορίες μέσω του παγκόσμιου ιστού (Web). Αυτό φαίνεται από το εικονίδιο του κλειδωμένου λουκέτου, ενώ η διεύθυνση που συνδέεστε πρέπει να αρχίζει με https:// αντί του http.
  • Αν συνδέεστε στο Διαδίκτυο από δίκτυο δημόσιας χρήσης (internet café, ξενοδοχεία κλπ.), μη χρησιμοποιείτε και μη μεταδίδετε προσωπικά σας στοιχεία. Αποφύγετε να επισκέπτεστε σελίδες που πρέπει να χρησιμοποιήσετε προσωπικούς σας μυστικούς κωδικούς (passwords), ιδιαίτερα αν η ανταλλαγή πληροφορίας δεν πραγματοποιείται κρυπτογραφημένα (π.χ. https). Είναι πιθανό τα δίκτυα αυτά να μην είναι ασφαλή και να υποκλαπούν προσωπικά σας δεδομένα.
  • Φροντίστε να λαμβάνετε τακτικά αντίγραφα ασφάλειας (backups). Με τον τρόπο αυτό, σε περίπτωση που το σύστημα σας προσβληθεί από ιό, θα διασώσετε σημαντικά αρχεία σας και θα μπορείτε να το επαναφέρετε σε προηγούμενη κατάσταση.
  • Οι υπηρεσίες Cloud (π.χ. Dropbox, Rapidshare, Google Drive) χρησιμοποιούνται κυρίως για την αποθήκευση αντιγράφων ασφαλείας και δεδομένων μεγάλου όγκου και προσφέρουν μεγαλύτερη ευελιξία στην κοινή χρήση της πληροφορίας (π.χ. άλμπουμ φωτογραφιών). Για τις υπηρεσίες Cloud συνιστάται να επιλέγετε με προσοχή τους κωδικούς πρόσβασης, να χρησιμοποιείτε μία ασφαλή σύνδεση (με αρχικό https:// αντί http) και να κρυπτογραφείτε τα δεδομένα που αποθηκεύετε.
  • Σε περίπτωση που χρησιμοποιείτε για πρόσβαση στο Διαδίκτυο συσκευή, στην οποία έχουν πρόσβαση και τρίτοι, συνιστάται να διαγράφετε το ιστορικό πλοήγησής σας (browsing history) και τα cookies. Έχετε επίσης τη δυνατότητα να απενεργοποιήσετε την αποθήκευση του ιστορικού πλοήγησης μέσω των ρυθμίσεων του προγράμματος πλοήγησης.

Μανόλης Κουσλόγλου

Τετάρτη 11 Μαρτίου 2020

Κλείσιμο Σχολείων: Η συμβολή των μαθητών και των γονιών τους στη μάχη κατά του κορονοϊού

Την Τρίτη 10 Μαρτίου, τα Υπουργεία Υγείας και Παιδείας ανακοίνωσαν την αναστολή εκπαιδευτικής λειτουργίας όλων των εκπαιδευτικών μονάδων της χώρας (ΦΕΚ 783/10-3-2020). Η απόφαση λήφθηκε κατόπιν εισήγησης της σχετικής επιστημονικής επιτροπής που συστάθηκε για την καταπολέμηση του κορονοϊού, η οποία προφανώς διέβλεψε κίνδυνο δραματικής αύξησης των κρουσμάτων τις επόμενες ημέρες. Αρκεί ωστόσο η πολιτική αυτή απόφαση από μόνη της να ανακόψει την εξάπλωση της νόσου ή είναι απαραίτητη η συμβολή των μαθητών και των γονιών τους;

Η συμβολή των γονιών
Ήδη, από τις πρώτες ώρες ανακοίνωσης της απόφασης, πολλοί γονείς άρχισαν να εκφράζουν τις ανησυχίες τους για το «πώς θα κρατήσουν τα παιδιά τους στο σπίτι» . Οι μαθητές και οι μαθήτριες είναι ενθουσιασμένοι από το γεγονός ότι «θα χάσουν μάθημα» και είναι έτοιμοι να αντικαταστήσουν το σχολείο τους με τα καφέ της πόλης τους, ως χώρους συναθροίσεών τους.

Ωστόσο, καλό είναι να αντιληφθούν οι γονείς ότι η εξάπλωση του κορονοϊού δεν αποτελεί απλά μια ασθένεια, παρά μια σκληρή δοκιμασία της κοινωνικής ευθύνης τους. Υπό αυτό το πρίσμα, οφείλουν να συζητήσουν με τα παιδιά τους και να συναποφασίσουν την αποφυγή χώρων όπου συγκεντρώνεται πολύς κόσμος. Τα παιδιά τους ενδέχεται να μην πάθουν κάτι σοβαρό αν νοσήσουν, πέρα από το ότι θα υποστούν μια σημαντική ταλαιπωρία. Υπάρχει όμως πολύ σοβαρός κίνδυνος να νοσήσουν οι ίδιοι οι γονείς και αυτοί με τη σειρά τους να μεταφέρουν τον ιό στους δικούς τους γονείς, με πολύ σοβαρό κίνδυνο απώλεια της ζωής τους, μιας και τα ποσοστά θνησιμότητας είναι ιδιαίτερα υψηλά για τις μεγάλες ηλικίες.

Το πρώτο αντεπιχείρημα που θα φέρει ένα παιδί, θα είναι «και τι θα κάνω μέσα στο σπίτι;». Ας μη γελιόμαστε: Οι εναλλακτικές λύσεις εκμετάλλευσης τους ελεύθερου χρόνου των παιδιών είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Ας είμαστε και πραγματιστές: Τα παιδιά δεν θα ξεκινήσουν ξαφνικά να μελετούν με μανία βιβλία, ούτε να παρακολουθούν εκπαιδευτικά ντοκιμαντέρ στην τηλεόραση και στο διαδίκτυο. Μπορούν να κάνουν ωστόσο μια απόπειρα για κάτι τέτοιο. Μπορούν επίσης να βγούνε με κάποιο/α φίλο/η για περίπατο ή να καθίσουν μαζί του κάπου έξω, σε κάποιο πάρκο για παράδειγμα, όπως συνηθίζουν να κάνουν. Μπορούν να δούνε ταινίες στο σπίτι, μπορούν να ασχοληθούν με κάποια ατομική δραστηριότητα.

Σημαντικό ρόλο στην απασχόληση των παιδιών οφείλουν να παίξουν οι γονείς, όχι μόνο με προτάσεις και συμβουλές, αλλά με το να αφιερώσουν δικό τους ελεύθερο χρόνο για κοινές δραστηριότητες, για συζήτηση και για παιχνίδι. Όλα τα παιδιά, οποιασδήποτε εκπαιδευτικής βαθμίδας έχουν ανάγκη από συζήτηση, αλλά και παιχνίδια. Εδώ αρχίζουν τα δύσκολα για τους γονείς, γιατί είναι εύκολο να συμβουλεύουν, αλλά δύσκολο, βαρετό και μερικές φορές επίπονο να συμμετέχουν ενεργά και οι ίδιοι σε δραστηριότητες των παιδιών τους. Οφείλουν όμως να το κάνουν. Άλλωστε, μόνο κέρδος θα έχουν με το να έρθουν πιο κοντά στα παιδιά τους, πολύ περισσότερο όταν αυτά διανύουν τη δύσκολη εφηβεία τους.

Η συμβολή των μαθητών/μαθητριών
Καταρχήν, είναι κατανοητός ο ενθουσιασμός των παιδιών που θα «χάσουν μάθημα» για τόσες πολλές ημέρες. Το πρώτο πράγμα που θα σκεφτούν τα παιδιά είναι ότι επιτέλους θα έχουν όλη τη μέρα στη διάθεσή τους να σερφάρουν στο διαδίκτυο, αλλά και να βγούνε με τις παρέες τους στα καφέ της πόλης τους.

Ας έχουν τον νου τους όμως οι μαθητές και οι μαθήτριες ότι, όσον αφορά την παρουσία τους σε χώρους συνάθροισης πολλών ατόμων, διατρέχουν πολύ σοβαρό κίνδυνο ασθένειας από τη νόσο. Όσα παιδιά κολλήσουν, θα μείνουν σε καραντίνα στο σπίτι τους για πάρα πολλές ημέρες. Γιατί να ριψοκινδυνεύσουν κάτι τέτοιο;

Το σημαντικότερο ωστόσο που οφείλουν να αντιληφθούν τα παιδιά είναι ότι θέτουν σε τεράστιο κίνδυνο τους γονείς και τους παππούδες και γιαγιάδες τους, αλλά και κάποιους συμμαθητές τους που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες. Τα παιδιά γνωρίζουν καλά ότι στα σχολεία τους φοιτούν μαθητές με σοβαρά προβλήματα υγείας. Δεν γνωρίζουν ωστόσο, αφού για λόγους ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων δεν τους έχουν ενημερώσει σχετικά οι καθηγητές ή δάσκαλοί τους, ότι οι μαθητές με σοβαρά προβλήματα υγείας είναι πολλοί. Είναι πραγματικά κρίμα λοιπόν, κάποια παιδιά να γίνουν αιτία για τις απώλειες ζωών κάποιων συμμαθητών τους.  

Όσον αφορά το σερφάρισμα στο διαδίκτυο και την ενασχόληση με τα κοινωνικά δίκτυα, είναι κατανοητό ότι τα παιδιά θα ασχοληθούν περισσότερο τώρα που έχουν ελεύθερο χρόνο και πολύ καλά θα κάνουν. Όμως, δεν πρέπει να ξεχνούν ότι αν ξεπεράσουν το μέτρο, θα αντιμετωπίσουν σίγουρα ψυχικά προβλήματα και ενδεχομένως και οργανικά. Γιατί να ριψοκινδυνεύσουν κάτι τέτοιο; Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις που έχουν αναφερθεί πιο πάνω και οι οποίες σίγουρα δεν προκαλούν ψυχοσωματικά προβλήματα, παρά αντίθετα τα αποτρέπουν.

Εν κατακλείδι
Καλό είναι να αντιληφθούμε όλοι μας, γονείς και μαθητές/μαθήτριες, ότι πατριώτες δεν είναι (μόνο) αυτοί που μάχονται στα σύνορα, αλλά όλοι αυτοί που φέρονται υπεύθυνα προς τους συμπολίτες τους. Άλλωστε, οι μάχες στη ζωή δεν δίνονται μόνο κατά τη διάρκεια πολέμων, αλλά δίνονται καθημερινά στα δημόσια και ιδιωτικά σχολεία, νοσοκομεία και υπηρεσίες, αλλά και στη δουλειά και μέσα στο σπίτι και στην οικογένεια του καθενός. Αυτήν την περίοδο δίνουμε μια μάχη, της οποίας την έκβαση γνωρίζουμε εκ των προτέρων ότι θα είναι νικηφόρα. Όλοι ωστόσο πρέπει να συμβάλουμε, ώστε η μάχη αυτή να λήξει με όσο το δυνατόν λιγότερες απώλειες.

Μανόλης Κουσλόγλου
3ο Γυμνάσιο Καβάλας


Κυριακή 8 Μαρτίου 2020

ΚΟΡΩΝΟΪΟΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΙΑ : «ΜΗΝ ΠΕΡΙΜΕΝΕΤΕ ΤΟΣΟ ΩΣΤΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΡΓΑ…»


Του Ανδρέα Παπαδαντωνάκη
Ειδικού Γραμματέα της ΟΛΜΕ

Με τον τίτλο αυτό ο Howard Markel, καθηγητής και ιστορικός των επιδημικών ασθενειών στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, σε χθεσινό του άρθρο στους New York Times, καλεί τις αρχές των Η.Π.Α. να κλείσουν τα σχολεία πριν και όχι μετά  την ευρεία διάδοση της επιδημίας στη χώρα.

Σύμφωνα με το σκεπτικό της πρότασης αυτής, η διακοπή της λειτουργίας των σχολείων αποτελεί βασικό παράγοντα της επιβράδυνσης της διάδοσης της νόσου.

Πέρα όμως από αυτό, μπορεί να συμβάλει στον να μην κορεστούν τα νοσοκομεία από αρρώστους, αλλά και να κερδηθεί χρόνος για να βρεθούν αντιϊκά φάρμακα ή εμβόλια.  

Το 2007, το τμήμα της Ιστορίας της Ιατρικής του Παν/μιου του Μίσιγκαν και το κέντρο για τον έλεγχο των επιδημιών των Η.Π.Α. δημοσίευσαν έρευνα βασισμένη στην μελέτη της πανδημίας της Ισπανικής Γρίπης του 1918-1919.

Η Ισπανική γρίπη του 1918 που κόστισε τη ζωή σε πάνω από 20.000.000 ανθρώπους, είχε περίπου 750.000 θύματα στις Η.Π.Α.

Σύμφωνα με την έρευνα που έλαβε υπόψη τα μέτρα που είχαν τότε πάρει  43 Πολιτείες, , «η διακοπή της λειτουργίας των σχολείων αποτέλεσε ένα από τα πιο αποτελεσματικά τείχη προστασίας από την εξάπλωση της πανδημίας. Πολιτείες  που έδρασαν γρήγορα και συμπεριλάμβαναν κλείσιμο σχολείων και είδαν τα χαμηλότερα ποσοστά θανάτου».

«Δεν μπορούμε να κλείσουμε τα σχολεία για πάντα γι΄αυτό είναι ανάγκη να σκεφτούμε ποια είναι η σωστή στιγμή να το κάνουμε και για ποιο χρονικό διάστημα».

Από την άλλη δεν μπορεί κανείς να αγνοεί ότι τέτοιου είδους μέτρα μπορούν να προκαλέσουν πανικό και κοινωνική αποδιοργάνωση.

Η UNESCO παραθέτει  στο δικτυακό της τόπο κάποιες από τις συνέπειες του κλεισίματος των σχολικών μονάδων, μεταξύ των οποίων η κοινωνική απομόνωση, η πίεση προς τους γονείς, το οικονομικό κόστος, όξυνση των ανισοτήτων στη μάθηση κ.ά.

Ένα από τα βασικότερα ίσως  προβλήματα  έχει να κάνει με την φροντίδα των παιδιών που θα μείνουν σπίτι, πράγμα που  θα αναγκάσει πολλούς γονείς  να λείψουν από την εργασία τους, αλλά και την φροντίδα των παιδιών με ειδικές ανάγκες.

Με βάση στοιχεία της UNESCO μέχρι και την Παρασκευή 14 συνολικά χώρες είχαν κλείσει τα σχολεία σε εθνικό επίπεδο (σε όλη τη χώρα).

Αυτές είναι:

Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Μπαχρέιν, Κίνα, Κορέα (Βόρεια και Νότια), Γεωργία, Ιράν, Ιταλία,  Ιαπωνία, Κουβέιτ, Λίβανος, Μογγολία.

Άλλες 13 έχουν διακόψει τη λειτουργία των σχολείων σε τοπικό επίπεδο:

Αφγανιστάν, Μπουτάν, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ινδία, Ιράκ, Πακιστάν, Παλαιστίνη, Ουκρανία, Αγγλία, Η.Π.Α., Βιετνάμ.

Η απόφαση ασφαλώς δεν είναι εύκολη. Σε κάθε όμως περίπτωση,  η προστασία της υγείας και της ζωής των πολιτών δεν μπορεί παρά να είναι προτεραιότητα.

ΠΗΓΗ φωτογραφίας: https://news.sky.com/ 

Παρασκευή 24 Ιανουαρίου 2020

Ένας Φανταστικός, Φυσικός Κόσμος! ΠΑΟΚ αφού!


Να ένας τρόπος να χρησιμοποιήσουμε μια φανέλα του ΠΑΟΚ για πείραμα φυσικής!

Υλικά/Μέσα:
1 μαύρη μπλούζα, 1 άσπρη μπλούζα, παγάκια, λιακάδα

Διαδικασία:
1. Απλώνουμε τις δύο μπλούζες στο έδαφος, ώστε να τις βλέπει ο ήλιος. Φροντίζουμε να είναι και η δύο σε οριζόντια θέση .
2. Απλώνουμε πάνω τους από μερικά παγάκια, ίδιο αριθμό σε κάθε μπλούζα.
3. Ελέγχουμε την κατάσταση από τα παγάκια κάθε δέκα λεπτά.

Τι παρατηρούμε:
Τα παγάκια πάνω στη μαύρη μπλούζα λιώνουν πολύ πιο γρήγορα από τα άλλα που βρίσκονται πάνω στην άσπρη.

Εξήγηση:
Η μαύρη μπλούζα απορροφά τις ακτίνες του ήλιου και τις μετατρέπει σε θερμότητα (υπέρυθρη ακτινοβολία), που εκπέμπεται προς όλες τις κατευθύνσεις και συνεπώς και προς τα παγάκια. Τα παγάκια απορροφούν την ακτινοβολία αυτή και λιώνουν. Αντίθετα, η άσπρη μπλούζα ανακλά την ηλιακή ακτινοβολία. Τα παγάκια πάνω της λιώνουν πιο δύσκολα λοιπόν, αφού δεν δέχονται επαρκή ποσότητα υπέρυθρης ακτινοβολίας

Αστοχίες/παρατηρήσεις:
Οι φίλαθλοι του ΠΑΟΚ μπορούν να πραγματοποιήσουν το πείραμα χρησιμοποιώντας μόνο μία μπλούζα του συλλόγου, τοποθετώντας παγάκια στις μαύρες και λευκές λωρίδες της.


Άλλα 201 πειράματα στο δωρεάν ηλεκτρονικό βιβλίο "Ένας Φανταστικός, Φυσικός κόσμος!",  που θα βρείτε και στα ακόλουθα αποθετήρια: 








Σάββατο 18 Ιανουαρίου 2020

"Απαγόρευση κινητών στα σχολεία της Γαλλίας": Ποια είναι η αλήθεια;

Τις τελευταίες ημέρες κοινοποιείται στα κοινωνικά δίκτυα ένα άρθρο με τίτλο "Απαγόρευση των κινητών στα σχολεία της Γαλλίας", που συνοδεύεται από την παραπάνω φωτογραφία. Η αβίαστη εντύπωση που δημιουργείται στην πλειοψηφία των θαμώνων της κοινωνικής δικτύωσης, που συνήθως δεν μπαίνουν στον κόπο να διαβάσουν το περιεχόμενο ενός άρθρου, είναι ότι η Γαλλία απαγόρευσε τη φετινή σχολική χρονιά τη χρήση κινητών στα σχολεία, για λόγους ακτινοβολίας. 

Ποια είναι η αλήθεια και τι ακριβώς συνέβη στη Γαλλία;
Καταρχήν, θα πρέπει να επισημανθεί ότι ο πραγματικός τίτλος του άρθρου δεν είναι αυτός που εμφανίζεται στα κοινωνικά δίκτυα, αλλά πιο... περιγραφικός (και με κάποια συντακτικά λάθη...): "Η Γαλλία από τον Σεπτέμβριο 2018 απαγορεύει τα κινητά άλλες ασύρματες ηλεκτρονικές στα δημοτικά και γυμνάσια στη διάρκεια των μαθημάτων και σ’ όλα τα διαλλείματα. Η Κύπρος πότε θα πάρει ανάλογα μέτρα για να προστατέψει τα παιδιά?". Συγγραφέας του άρθρου είναι η Δρ. Στέλλα Κάννα Μιχαηλίδου, χημικός, με διδακτορικό στην τοξικότητα των φυτοφαρμάκων.

Όσον αφορά το νομοθετικό πλαίσιο στην Γαλλία, απαγορεύεται η χρήση κινητών στα Γυμνάσια, για οποιαδήποτε χρήση εδώ και δέκα περίπου χρόνια. Ο νόμος που ψηφίστηκε το 2018, επέκτεινε την απαγόρευση και στην αυλή και στις εξωσχολικές δραστηριότητες, αλλά και στα Δημοτικά σχολεία, αλλά ταυτόχρονα επιτρέπει πλέον τη χρήση τους για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Ο λόγος δε της απαγόρευσης στα σχολεία της Γαλλίας, δεν είναι η αποφυγή προβλημάτων υγείας από την ακτινοβολία, όπως εμφανίζεται στη φωτογραφία (η οποία απεικονίζει στην πραγματικότητα τη θέρμανση του εγκεφάλου μετά από τηλεφωνική συνομιλία αρκετών λεπτών), αλλά για την αποφυγή άλλων επιπτώσεων: Εξάρτηση, παρενόχληση, απόσπαση προσοχής κλπ. Να σημειωθεί επίσης, ότι η νέα νομοθεσία δεν αγγίζει πρακτικά τα Λύκεια της Γαλλίας, όπου η χρήση των κινητών είναι ελεύθερη από τους μαθητές, τόσο στην τάξη όσο και στην αυλή του σχολείου. Αυτού του τύπου οι σχολικές μονάδες, μπορούν να ρυθμίζουν τη χρήση κινητών με βάση τον εσωτερικό τους κανονισμό.

Τι ισχύει στην Ελλάδα;
Από το 2006, στην Ελλάδα απαγορεύεται η χρήση κινητών στα σχολεία (Υ.Α. 132328/Γ2/07-12-2006). Από το 2012 (Υ.Α. 100553/Γ2/04-09-2012), απαγορεύεται και η χρήση οποιονδήποτε άλλων ηλεκτρονικών συσκευών καταγραφής εικόνας και ήχου (π.χ.smart watches). Ωστόσο, από το 2016 επιτρέπεται πλέον η χρήση τους για εκπαιδευτικούς σκοπούς στα Δημοτικά (εγκύκλιος 137003/Δ1/25-08-2016) και από το 2018 και στα σχολεία της Β'θμιας Εκπ/σης (Υ.Α. Φ.25/103373/Δ1/22-06-2018). Η τεκμηρίωση δε των παραπάνω αποφάσεων, δεν γίνεται με βάση την πρόληψη προβλημάτων σωματικής ή ψυχικής υγείας, αλλά για τη διαφύλαξη των προσωπικών δεδομένων των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας (περιπτώσεις καταγραφής εικόνας και ήχου, χωρίς άδεια).

Εν κατακλείδι
Σε έναν ψηφιακό κόσμο όπου οι εντυπώσεις υπερισχύουν του περιεχομένου, είναι καλό να παρουσιάζονται ακριβείς και επιστημονικά τεκμηριωμένες πληροφορίες που να συνοδεύονται από αντίστοιχα ακριβείς τίτλους και εικόνες... Πολύ περισσότερο που τα θέματα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, αλλά και της χρήσης κινητών είναι ιδιαίτερα σοβαρά και διχάζουν τις κοινωνίες διεθνώς, ενώ οδηγούν πολλές φορές αμαθείς ή ημιμαθείς σε κυνήγι ανεμόμυλων και μαγισσών, αντί μιας υπεύθυνης και σοβαρής αντιμετώπισής τους για το καλό των παιδιών.   
Για να συνοψίσουμε λοιπόν: Στη Γαλλία το 2018 συνέβη αυτό που συνέβη και στην Ελλάδα ήδη από το 2016 (και το 2018), με τη διαφορά ότι στα Γαλλικά Λύκεια συνεχίζει να επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση κινητών από τους μαθητές.

Μανόλης Κουσλόγλου

ΠΗΓΕΣ:
Ministère de l'éducation et de la jeunesse
The New York Times
Εθνική Επιτροπή Κύπρου περιβάλλον & Υγεία του παιδιού


Πέμπτη 16 Ιανουαρίου 2020

Η διαδικασία αίτησης για επιμόρφωση Β2 επιπέδου, σε απλά βήματα.


Όσοι εκπαιδευτικοί έχουν ολοκληρώσει την επιμόρφωση Β1 επιπέδου και επιθυμούν να καταθέσουν αίτηση προκειμένου να επιμορφωθούν σε Β2 επίπεδο, οφείλουν να ακολουθήσουν τα παρακάτω βήματα:

Βήμα 1. Επισκέπτονται την ιστοσελίδα: https://e-pimorfosi.cti.gr/mis/home κει επιλέγουν "Είσοδος". Η είσοδος επιτυγχάνεται με τους δοσμένους κωδικούς που διαθέτουν.

Βήμα 2. Από το μενού "Διαχείριση στοιχείων", επιλέγουν διαδοχικά "Προσωπικά στοιχεία" και "Υπηρεσιακά στοιχεία". Ελέγχουν τα στοιχεία τους και συμπληρώνουν ή μεταβάλλουν κάποια από αυτά, εφόσον το κρίνουν απαραίτητο. Ολοκληρώνουν πατώντας "Καταχώρηση".
Προσοχή: Το βήμα αυτό είναι απαραίτητο ακόμη κι αν δεν έχει επέλθει καμία μεταβολή στα στοιχεία τους.

Βήμα 3. Από το μενού "Αίτηση επιμόρφωσης" επιλέγουν "Προφόρμα Αίτησης Συμμετοχής". Τσεκάρουν τη σχετική επιλογή.

Βήμα 4. (προαιρετικό) Από το μενού "Αίτηση επιμόρφωσης", μπορούν να επιλέξουν "προβολή αποτελεσμάτων επιμόρφωσης", προκειμένου να διαπιστώσουν αν η παρακολούθηση της επιμόρφωσης Β1 επιπέδου ήταν επιτυχής. Επίσης, μπορούν να εκτυπώσουν και την βεβαίωση συμμετοχής τους στην επιμόρφωση Β1 επιπέδου.

Βήμα 5. Από το μενού "Αίτηση επιμόρφωσης", επιλέγουν "προβολή διαθέσιμων προγραμμάτων". Κάνοντας κλικ στους κωδικούς τους, μπορούν να δούνε το ωρολόγιο πρόγραμμά τους.

Βήμα 6. Από το μενού "Αίτηση επιμόρφωσης", επιλέγουν "Υποβολή/προβολή αίτησης". Επιλέγουν από την αριστερή στήλη τα διαθέσιμα προγράμματα ΙΙΑ και ΙΙΒ (από 1 ως 3 προγράμματα) και τα μεταφέρουν στην αροστερή στήλη πατώντας το βελάκι προς τα δεξιά. Επιλέγουν "Καταχώρηση επιλογών" 

Η διαδικασία αίτησης συμμετοχής σε πρόγραμμα επιμόρφωσης Β' Επιπέδου ολοκληρώθηκε. Καλή επιτυχία στην κλήρωση.

Οι πλήρεις, αναλυτικές οδηγίες για την κατάθεση αιτήσεων, ΕΔΩ

Όλες οι πληροφορίες του έργου και των διαδικασιών, ΕΔΩ


Μανόλης Κουσλόγλου


Πέμπτη 9 Ιανουαρίου 2020

Ένας Φανταστικός, Φυσικός κόσμος! Το μπαλόνι του φακίρη!

Σίγουρα έχουμε δει φωτογραφίες με φακίρηδες να κάθονται ή να κοιμούνται πάνω σε κρεβάτια με καρφιά. Μάλλον δεν πρόκειται για κανένα σπουδαίο κατόρθωμα, αφού κι ένα μπαλόνι μπορεί να καταφέρει κάτι τέτοιο!  
Υλικά:
1 μπαλόνι, πινέζες

Διαδικασία:
1. Φουσκώνουμε το μπαλόνι και το πιέζουμε πάνω σε πολλές πινέζες που τις έχουμε τοποθετήσει κατάλληλα όλες μαζί.
2. Στη συνέχεια πιέζουμε το μπαλόνι πάνω σε μία μόνο πινέζα.

Τι παρατηρούμε:
Το μπαλόνι δεν σκάει στην πρώτη περίπτωση, αν δεν το παρακάνουμε. Όταν το πιέσουμε πάνω στη μία πινέζα, τότε σκάει.

Εξήγηση:
Οι μύτες από τις πολλές πινέζες έχουν συνολικά αρκετά μεγάλη επιφάνεια και έτσι ασκούν σχετικά μικρή πίεση στο μπαλόνι, που δεν σκάει. Αντίθετα, η μία πινέζα με την ελάχιστη επιφάνεια της μύτης της ασκεί πολύ μεγάλη πίεση στο μπαλόνι. (p = F/A, όπου p=πίεση, F=δύναμη, A=επιφάνεια).
Για τους ίδιους λόγους ένας φακίρης μπορεί να ξαπλώνει πάνω σε πολλά καρφιά χωρίς να τραυματίζεται. Το θαυμαστό θα ήταν να μπορούσε να ξαπλώσει πάνω σε ένα καρφί…

Αστοχίες/παρατηρήσεις:
Πρέπει να τοποθετήσουμε τις πινέζες πολύ κοντά μεταξύ τους, ώστε να έρχονται όλες ταυτόχρονα σε επαφή με το μπαλόνι. Αν τις απλώσουμε πολύ, το μπαλόνι που έχει σφαιρικό σχήμα θα έρχεται σε επαφή μόνο με λίγες από αυτές και θα σκάσει σχετικά εύκολα.

Άλλα 201 πειράματα στο δωρεάν ηλεκτρονικό βιβλίο "Ένας Φανταστικός, Φυσικός κόσμος!",  που θα βρείτε και στα ακόλουθα αποθετήρια: