Ένας Φανταστικός, Φυσικός κόσμος! Αχρωματοψία!

Υλικά:

Μαρκαδόροι.

Διαδικασία:

1. Με έναν μαρκαδόρο γράφουμε μια λέξη που αντιστοιχεί σε ένα χρώμα. Φροντίζουμε ώστε η λέξη που γράφουμε να αντιστοιχεί σε χρώμα διαφορετικό από αυτό του μαρκαδόρου. Για παράδειγμα, γράφουμε τη λέξη «κίτρινο» με έναν πράσινο μαρκαδόρο.

2. Επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία με διαφορετικούς μαρακαδόρους, μέχρι που να γράψουμε αρκετές διαφορετικές λέξεις, τη μία δίπλα στην άλλη (όπως στην εικόνα πιο πάνω).

3. Κοιτάζουμε τις λέξεις και αναφωνούμε γρήγορα το χρώμα που έχει η γραμματοσειρά της κάθε λέξης (και όχι το χρώμα που αναγράφει η λέξη). Για παράδειγμα, στο κείμενο της εικόνας θα πρέπει να διαβάσουμε: «Πράσινο, κόκκινο, μπλε, κίτρινο…»

Τι παρατηρούμε:

Δυσκολευόμαστε πολύ να πούμε γρήγορα πιο χρώμα έχουν τα γράμματα της κάθε λέξης επειδή τα μπερδεύουμε με το χρώμα που αναγράφεται

Εξήγηση:

Ο εγκέφαλος λαμβάνει οπτικά δύο διαφορετικές πληροφορίες για κάθε λέξη: το χρώμα της και το περιεχόμενό της, που αναγράφει άλλο χρώμα. Ο συνδυασμός των δύο ερεθισμάτων δυσκολεύει την επεξεργασία.

Άλλα 201 πειράματα στο δωρεάν ηλεκτρονικό βιβλίο "Ένας Φανταστικός, Φυσικός κόσμος!",  που θα βρείτε και στα ακόλουθα αποθετήρια: 

eBooks4Greeks

Οpenbook.gr

Free-Ebooks.gr

Eduportal.gr

e-didaskalia.blogspot.com 

ΠΕ.Κ.Ε.Σ. Στερεάς Ελλάδος

anyflip.com 

inSearchOfPhysics.net

Ένας Φανταστικός, Φυσικός κόσμος! Μού ‘φαγες όλα τα δαχτυλίδια…

Έχουν μαυρίσει τα δαχτυλίδια μας; Κανένα πρόβλημα. Μπορούμε να τα τρίψουμε με γυαλιστικό για ασημικά ή με οδοντόκρεμα. Ωστόσο, όταν τα τρίβουμε φθείρονται. Οι φυσικές επιστήμες προτείνουν μία… επαναστατική μέθοδο που γυαλίζει τα ασημικά χωρίς να τα φθείρει!

Υλικά:

1 φλιτζάνι, αλουμινόχαρτο, σόδα φαγητού, βραστό νερό, ένα ασημικό

Διαδικασία:

1. Τυλίγουμε το εσωτερικό του φλιτζανιού με αλουμινόχαρτο χωρίς να αφήσουμε κενά.

2. Ρίχνουμε μέσα του μισό κουταλάκι του γλυκού σόδα και προσθέτουμε το βραστό νερό.  Αναδεύουμε ελαφρά.

3. Τοποθετούμε το δαχτυλίδι μέσα στο φλιτζάνι και το αφήνουμε για λίγα λεπτά.

Τι παρατηρούμε:

Το δαχτυλίδι έχει αποβάλει μέρος της «μαυρίλας» του και δείχνει ξανά λαμπερό.

Εξήγηση:

Η «μαυρίλα» των ασημικών είναι θειούχος άργυρος (Ag₂S) που παράγεται από την αντίδραση του αργύρου με το αέριο υδρόθειο που υπάρχει στην ατμόσφαιρα. Το αλουμίνιο έχει την ιδιότητα να απομακρύνει το Θείο από τη σκουριά μετατρέποντάς την και πάλι σε άργυρο. Τη σόδα τη προσθέτουμε καθώς απομακρύνει τυχόν στρώμα σκουριάς που υπάρχει στο αλουμινόχαρτο και αφετέρου για να κάνει το διάλυμα της λεκάνης αγώγιμο, ώστε να πραγματοποιηθεί η αντίδραση που μόλις περιγράψαμε και γράφεται ως:

2Al + 3Ag₂S + 6H2O à 6Ag + 2Al⁺³ + 6OH^- + 3H₂S

Η διαδικασία που περιγράψαμε πιο πάνω συντηρεί τα ασημικά πολύ καλύτερα από τη μέθοδο τριψίματός τους με κάποιο γυαλιστικό. Κι αυτό, γιατί η διαδικασία αυτή επαναφέρει στην αρχική του μορφή το ασήμι που είχε μαυρίσει, ενώ με το τρίψιμο απομακρύνεται το οξειδωμένο ασήμι, κάτι που έχει ως συνέπεια να φθείρεται η επιφάνεια του αντικειμένου.

Αστοχίες/παρατηρήσεις:

• Κατά την αντίδραση παράγεται μικρή ποσότητα υδρόθειου που έχει δυσάρεστη οσμή κλούβιου αυγού. Το αντιλαμβανόμαστε αν πλησιάσουμε τη μύτη μας πολύ κοντά στο φλυτζάνι.
• Μπορούμε να καθαρίσουμε πολλά ασημικά, αρκεί κάθε φορά που τοποθετούμε και άλλο ασημένιο αντικείμενο στο φλιτζάνι, να προσθέτουμε επιπλέον σόδα φαγητού.
• Έχουμε τη δυνατότητα να γυαλίσουμε με τον ίδιο τρόπο όλα τα αργυρά ή επάργυρα αντικείμενα μεγαλύτερου μεγέθους (μαχαιροπήρουνα, διακοσμητικά κ.α.). Σε αυτήν την περίπτωση χρησιμοποιούμε μια μικρή λεκάνη αντί για φλιτζάνι και ακολουθούμε την ίδια διαδικασία, χρησιμοποιώντας φυσικά πολύ μεγαλύτερη ποσότητα σόδας (2-3 κουταλιές της σούπας).

Ακόμη 201 πειράματα με απλά υλικά στο: "Ένας Φανταστικός, Φυσικός κόσμος!"

Μανόλης Κουσλόγλου

Ένας Φανταστικός, Φυσικός κόσμος! Δωρεάν Καύσιμα!

Τα καυσαέρια των αυτοκινήτων ρυπαίνουν το περιβάλλον. Γι’ αυτόν το λόγο έχουν αναπτυχθεί εναλλακτικές τεχνολογίες, όπως η χρήση ηλιακής ή ηλεκτρικής ενέργειας που δεν παράγουν ρύπους. Ωστόσο οι βιομηχανίες που παράγουν τα ηλιακά κύτταρα ή  ηλεκτρικό ρεύμα αντίστοιχα επιβαρύνουν πολύ σημαντικά το περιβάλλον.

Υπάρχει ένας και μοναδικός, αποκλειστικά οικολογικός τρόπος κίνησης, τον οποίο και θα εφαρμόσουμε σε αυτό το πείραμα. Πρέπει να διαθέτουμε γερά πνευμόνια βεβαίως! Όσο για το όχημα… σίγουρα επιδέχεται μεγάλα περιθώρια βελτίωσης!

Υλικά:

1 μπαλόνι, 3 καλαμάκια, κολλητική ταινία, 2 ξυλάκια για σουβλάκια, 4 καπάκια, ένα ξυράφι κοπής, ένα άδειο κουτί γάλατος 1 λίτρου

Διαδικασία:

1. Στερεώνουμε με κολλητική ταινία τα δύο καλαμάκια πάνω στο χάρτινο κουτί, με τρόπο ώστε να απέχουν μεταξύ τους 10 – 15 cm και να είναι κάθετα στη μεγάλη διάσταση του κουτιού.

2. Περνάμε μέσα από κάθε πλαστικό καλαμάκι ένα ξυλάκι από σουβλάκι.

3. Με το ξυράφι ανοίγουμε μικρές τρυπούλες, μικρότερες από τη διατομή που έχουν τα ξυλάκια, στο κέντρο των καπακιών.

4. Στερεώνουμε τα καπάκια στις άκρες από τα ξυλάκια. Έτσι έχουμε φτιάξει ένα μικρό χάρτινο αυτοκίνητο με ρόδες από καπάκια που έχουν ως άξονες τα δύο ξυλάκια, τα οποία μπορούν να περιστρέφονται μέσα στα δύο πλαστικά καλαμάκια.

5. Στερεώνουμε το τρίτο καλαμάκι στο κέντρο του κουτιού, από την πάνω πλευρά του και παράλληλα με τον μεγάλο άξονά του.

6. Περνάμε τη μία άκρη από το πλαστικό καλαμάκι στο χείλος του μπαλονιού, το οποίο και στερεώνουμε με κολλητική ταινία, με τέτοιο τρόπο ώστε να μη μπορεί να διαφύγει αέρας από κάποια τρυπούλα ή κενό.

7. Φουσκώνουμε το μπαλόνι και αφήνουμε ελεύθερο το αυτοκινητάκι.

Τι παρατηρούμε:

Το αυτοσχέδιο αυτοκινητάκι αρχίζει να κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση από αυτή που εξέρχεται ο αέρας από το καλαμάκι.

Εξήγηση:

Ισχύει ο τρίτος νόμος του Νεύτωνα (δράσης - αντίδρασης): Το μπαλόνι ωθεί τον αέρα προς τα πίσω ξεφουσκώνοντας και ο αέρας ωθεί με την ίδια δύναμη το αυτοκινητάκι προς τα εμπρός. Η κίνηση μπορεί να δικαιολογηθεί και ως εφαρμογή της αρχής διατήρησης της ορμής.

Αστοχίες/παρατηρήσεις:

•  Καλό θα ήταν, το καλαμάκι που συνδέεται με το μπαλόνι να έχει μεγαλύτερη διατομή από ένα κοινό καλαμάκι, να χρησιμοποιήσουμε δηλαδή ένα καλαμάκι γρανίτας. Έτσι, θα εκτοξεύεται μεγαλύτερη ποσότητα αέρα και το αυτοκινητάκι μας θα κινείται γρηγορότερα.
• Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα μακρουλό μπαλόνι («μπαλονοπύραυλο»), αντί για σφαιρικό μπαλόνι με καλαμάκι, το οποίο απλά θα σταθεροποιήσουμε με σελοτέιπ πάνω στο κουτί. Ωστόσο, το όχημα δεν θα κινείται με επαρκή ταχύτητα.

Ακόμη 201 πειράματα με υλικά καθημερινής χρήσης, στο: Ένας Φανταστικός, Φυσικός Κόσμος! (εκδόσεις Σαΐτα)

Ένας Φανταστικός, Φυσικός Κόσμος! Το δροσερό… ζεστό νερό.

Μπορούμε να αντιληφθούμε με το χέρι μας αν κάτι είναι κρύο ή ζεστό; Όχι ακριβώς! Το μόνο που μπορούμε σίγουρα να καταλάβουμε είναι το αν κάτι είναι απλά πιο ζεστό ή πιο κρύο από κάτι άλλο. Κανείς δεν είναι τέλειος…

Υλικά:

Τρία μεγάλα μπολ, παγωμένο νερό, ζεστό νερό, νερό θερμοκρασίας δωματίου.

Διαδικασία:

1. Βάζουμε το παγωμένο νερό στο ένα μπολ, το ζεστό νερό σε ένα δεύτερο μπολ, και το νερό θερμοκρασίας δωματίου σε ένα τρίτο μπολ.

2. Βυθίζουμε κάθε ένα από τα δυο μας χέρια στο ζεστό και στο κρύο νερό αντίστοιχα.

3. Μετά από λίγη ώρα, βυθίζουμε και τα δύο μας χέρια ταυτόχρονα στο μπολ με το νερό θερμοκρασίας δωματίου.

Τι παρατηρούμε:

Νιώθουμε ότι το νερό με τη θερμοκρασία δωματίου είναι ζεστό, με  το χέρι που είχαμε βυθίσει πριν στο κρύο νερό, και ότι είναι κρύο με το χέρι που είχαμε βυθίσει πριν στο ζεστό νερό.

Εξήγηση:

Οι αισθήσεις μας είναι σχετικές. Στην περίπτωσή μας, η αίσθηση της θερμοκρασίας που μας δίνει η αφή εξαρτάται από τη θερμοκρασία που έχει αποκτήσει το χέρι μας, ανάλογα  από το αν το έχουμε βυθίσει πριν στο ζεστό ή στο κρύο νερό. Όταν λοιπόν το νερό είναι πιο κρύο από το χέρι, νιώθουμε κρύο, ενώ όταν το νερό είναι πιο ζεστό από το χέρι μας, νιώθουμε ζέστη.

Το ίδιο πείραμα μπορούμε να το εκτελέσουμε με το δάκτυλό μας αντί για ολόκληρο το χέρι μας.

Αστοχίες/παρατηρήσεις:

Φροντίζουμε να έχουμε κρατήσει τα δυο μας χέρια για αρκετή ώρα στο ζεστό και στο παγωμένο νερό αντίστοιχα, πριν τα βυθίσουμε στο νερό θερμοκρασίας δωματίου. Στην αντίθετη περίπτωση, δεν θα αισθανθούμε κάποια ιδιαίτερη διαφορά στη θερμοκρασία, όταν τα βυθίσουμε στο τρίτο μπολ.

Επιπλέον... 201 πειράματα στο δωρεάν ηλεκτρονικό βιβλίο:  

"Ένας Φανταστικός, Φυσικός Κόσμος!" (εκδόσεις Σαΐτα)

Μανόλης Κουσλόγλου

Επιμόρφωση Β2 Επιπέδου: Όλες οι λεπτομέρειες!

Οι προπαρασκευαστικές ενέργειες για την υλοποίηση της 1^ης περιόδου επιμόρφωσης Β2 επιπέδου ΤΠΕ, η οποία προβλέπεται να ξεκινήσει στις αρχές Μαρτίου 2020, έχουν ήδη αρχίσει.

Συγκεκριμένα, την Πέμπτη 28/11 δημοσιεύθηκε η Πρόσκληση προς τα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης προκειμένου να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για να υλοποιήσουν προγράμματα επιμόρφωσης Β2 επιπέδου ΤΠΕ. Μπορείτε να δείτε τη σχετική ανακοίνωση στην Πύλη Ενημέρωσης της Επιμόρφωσης, http://e-pimorfosi.cti.gr.

Η επιμόρφωση Β2 επιπέδου Τ.Π.Ε. (Προχωρημένη επιμόρφωση για την αξιοποίηση και εφαρμογή των Τ.Π.Ε. στη διδακτική πράξη), συνιστά τη συνέχεια της Εισαγωγικής επιμόρφωσης σε θέματα εκπαιδευτικής αξιοποίησης Τ.Π.Ε. (επιμόρφωση Β1 επιπέδου Τ.Π.Ε.), προκειμένου οι επιμορφούμενοι εκπαιδευτικοί να συμπληρώσουν τις γνώσεις και δεξιότητές τους, στο επίπεδο της ολοκληρωμένης επιμόρφωσης για την παιδαγωγική αξιοποίηση Τ.Π.Ε. στη διδακτική πράξη (Β’ επίπεδο Τ.Π.Ε.). Επομένως, απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης όλων των κλάδων και ειδικοτήτων, που έχουν ήδη παρακολουθήσει επιτυχώς την επιμόρφωση Β1 επιπέδου Τ.Π.Ε.

Τα επιμορφωτικά προγράμματα Β2 επιπέδου Τ.Π.Ε. περιλαμβάνουν ως οργανικό κομμάτι της επιμορφωτικής διαδικασίας, «εφαρμογή στην τάξη» δηλαδή, εφαρμογή των γνώσεων και δεξιοτήτων που αποκτώνται από τους συμμετέχοντες στην επιμόρφωση εκπαιδευτικούς, στις σχολικές τους τάξεις, ενσωματώνοντας ψηφιακές τεχνολογίες στη δική τους διδακτική πρακτική, με την προηγούμενη υποστήριξη και καθοδήγηση των επιμορφωτών τους. Περιλαμβάνουν δε, 42 διδακτικές ώρες και επιπρόσθετες 18 ώρες υποστηρικτικών συναντήσεων για την «εφαρμογή στην τάξη» (ήτοι, 60 ώρες συνολικά) και έχουν διάρκεια 12 εβδομάδες (εν γένει 1 ή 2 τρίωρα την εβδομάδα κατά περίπτωση, όπου ένα τρίωρο αντιστοιχεί είτε σε μία επιμορφωτική συνεδρία, είτε σε μια υποστηρικτική συνάντηση, είτε σε ασύγχρονες εξ αποστάσεως δράσεις ανάλογων ωρών μαθησιακού – διδακτικού φόρτου για την εκπόνηση εργασιών, μελέτη υλικού, καθοδήγηση – παροχή ανατροφοδότησης κλπ. για τους επιμορφούμενους και τους επιμορφωτές, αντίστοιχα).

Τα προγράμματα υλοποιούνται με βάση το μεικτό μοντέλο επιμόρφωσης, δηλαδή με συνδυασμό σύγχρονων εξ αποστάσεως συνεδριών, δια ζώσης συνεδριών και ασύγχρονων εξ αποστάσεως δράσεων, σε 2 παραλλαγές – κατηγορίες προγραμμάτων , ώστε να δίνεται δυνατότητα συμμετοχής σε όλους τους εκπαιδευτικούς, ανεξάρτητα από τον τόπο που υπηρετούν:

• Κατηγορία ΙΙa, που περιλαμβάνει δια ζώσης τρίωρες επιμορφωτικές συνεδρίες σε δύο σαββατοκύριακα στη διάρκεια του προγράμματος, σύγχρονες εξ αποστάσεως τρίωρες επιμορφωτικές συνεδρίες ή υποστηρικτικές συναντήσεις και ασύγχρονες εξ αποστάσεως δράσεις, συνολικής διάρκειας 12 ωρών, 33 ωρών και 15 ωρών ισοδύναμου μαθησιακού/επιμορφωτικού φόρτου, αντίστοιχα.

• Κατηγορία ΙΙb, που περιλαμβάνει μόνο τρίωρες σύγχρονες εξ αποστάσεως συνεδρίες ή υποστηρικτικές συναντήσεις και ασύγχρονες εξ αποστάσεως δράσεις, συνολικής διάρκειας 45 ωρών και 15 ωρών ισοδύναμου μαθησιακού/ επιμορφωτικού φόρτου, αντίστοιχα.

Πηγή: Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης, Ι.Τ.Υ.Ε. - "Διόφαντος"

Android εφαρμογή "Simple Circuit Calculator": Από ένα ελληνικό σχολείο... σε σε όλον τον κόσμο!

Πριν από δύο περίπου χρόνια αναπτύχθηκε η εφαρμογή android «Simple Circuit Calculator”, με αποκλειστικό σκοπό την υποστήριξη της διδασκαλίας των ηλεκτρικών κυκλωμάτων δύο αντιστατών, στην Γ’ Γυμνασίου του 3ου Γυμνασίου Καβάλας. Η εφαρμογή αναπτύχθηκε στην ελληνική και αγγλική γλώσσα. Η αγγλική έκδοση της εφαρμογής, σε αυτά τα χρόνια της παρουσίας της στο play store, έχει ήδη 3.000 downloads σε tablets/smartphones, κυρίως από χρήστες των Η.Π.Α. αλλά και από πολλές άλλες χώρες.

Η εφαρμογή δέχεται ως είσοδο τις τιμές των βασικών στοιχείων ενός κυκλώματος παράλληλης σύνδεσης ή σε σειρά (Τάση πηγής, R1 και R2) και υπολογίζει τις τιμές των υπολοίπων (επιμέρους εντάσεις ή τάσεις και Rολ).  

Γενικά, η χρήση εφαρμογών που μετατρέπουν το κινητό τηλέφωνο σε υπολογιστική συσκευή, εξοικειώνουν τους μαθητές με μια «εναλλακτική» γι’ αυτούς χρήση του, πέρα από την καθημερινή ενασχόλησή τους με τις εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης.  Οι μαθητές διαθέτουν μία συσκευή, στην οποία μπορούν να εισάγουν δεδομένα και να λάβουν αποτελέσματα, έχοντας έτσι τη δυνατότητα να ελέγξουν το αποτέλεσμα της επίλυσης ενός προβλήματος που έχουν πραγματοποιήσει προηγουμένως χειρόγραφα.

Επιπλέον, ο εκπαιδευτικός δεν χρειάζεται να ετοιμάζει ασκήσεις με τέτοιο τρόπο ώστε τα αποτελέσματά τους να είναι ακέραιοι αριθμοί: Είναι γνωστό ότι αν οι μαθητές δεν βρουν στη λύση τους αναμενόμενους "στρογγυλούς" αριθμούς σε μία άσκηση θεωρούν ότι την έλυσαν λάθος. Αυτό αποτελεί μια μεγάλη παρανόηση, αφού στην πραγματική ζωή οι αριθμοί είναι, τις περισσότερες φορές, δεκαδικοί με πολλά ψηφία.

Να σημειωθεί τέλος ότι προτείνεται η αξιοποίηση των ψηφιακών φορητών συσκευών και του αντίστοιχου λογισμικού να γίνεται κατά προτίμηση σε ομαδοσυνεργατικό πλαίσιο.

Η εφαρμογή είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση:

https://play.google.com/store/apps/details?id=appinventor.ai_kusmanGR.ElectricCircuit_eng

Επίσης, κατεβαίνει εύκολα στο κινητό ή tablet σκανάροντας το QR-code στην κορυφή της σελίδας.

Μανόλης Κουσλόγλου

Ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής στη Γ'θμια Εκπ/ση: Ανικανότητα ή αδιαφορία;

Κάθε χρόνο, εδώ και δεκαετίες, η ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής στην Γ'θμια Εκπ/ση γίνεται στα τέλη Αυγούστου. Μεσολαβεί μεγάλη αγωνία από τους ενδιαφερόμενους, αναστάτωση, ενώ μετά την ανακοίνωση παρουσιάζεται η ανάγκη για λήψη εξαιρετικά σημαντικών αποφάσεων για το μέλλον των παιδιών κάτω από μεγάλη χρονική πίεση. Μήπως υπάρχουν λύσεις σε αυτό το πρόβλημα;

Ο λόγος καθυστέρησης ανακοίνωσης των βάσεων εισαγωγής

Οι γραπτές πανελλαδικές εξετάσεις ολοκληρώνονται στα μέσα/τέλη Ιουνίου, ενώ τα Βαθμολογικά Κέντρα λίγες μόλις μέρες αργότερα έχουν αποστείλει στις Διευθύνσεις τα αποτελέσματα. Με δεδομένο ότι οι υποψήφιοι έχουν καταθέσει ήδη τα Μηχανογραφικά τους δελτία, η ανακοίνωση των βάσεων θα έπρεπε να είναι θέμα... ωρών. 

Ωστόσο, δυστυχώς τα πράγματα δεν είναι έτσι. Ακολουθούν τα αγωνίσματα για τα ΤΕΦΑΑ, ενώ επιπλέον διεξάγονται οι προκαταρκτικές εξετάσεις για τις Στρατιωτικές και άλλες συναφείς Σχολές, στις οποίες εμπλέκονται και άλλα Υπουργεία.

Προκειμένου να ανακοινωθούν οι βάσεις εισαγωγής των υποψηφίων λοιπόν, (συν)εργάζονται με το Υπουργείο Παιδείας και άλλα αρμόδια Υπουργεία. Τελικά οι οι ανακοινώσεις γίνονται στα τέλη Αυγούστου, δηλαδή δύο ολόκληρους μήνες μετά την ολοκλήρωση κάθε είδους εξετάσεων!

Οι συνέπειες

Η μεγάλη καθυστέρηση στην ανακοίνωση των βάσεων παρατείνει καταρχήν την αγωνία των εμπλεκομένων, οι οποίοι επιπρόσθετα γίνονται έρμαια "ειδήσεων" και "εκτιμήσεων", ενώ βρίσκονται συνήθως στο μέσο μιας πολιτικής αντιπαράθεσης περί των βάσεων εισαγωγής.

Το σοβαρότερο όλων ωστόσο, είναι η αδυναμία προγραμματισμού κατόπιν ώριμης σκέψης, από την πλευρά των εμπλεκομένων υποψηφίων και των γονιών τους. Οι άνθρωποι αυτοί προσπαθούν να λάβουν εξαιρετικά σοβαρές αποφάσεις και να προγραμματίσουν τις επόμενες κινήσεις τους (οικονομικός προϋπολογισμός, εξεύρεση κατοικίας, αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων ως προς τις σπουδές κ.α.) με βάση κάποιες γενικές εκτιμήσεις που ανακοινώνονται στα ΜΜΕ. 

"That's life", θα μπορούσε να αντιτείνει κάποιος, αφού συνήθως οι σοβαρές αποφάσεις λαμβάνονται από κάποιον δίχως να έχει όλα τα στοιχεία στα χέρια του. Ωστόσο, αφού υπάρχει λύση, γιατί δεν εφαρμόζεται;

Η λύση

Καταρχήν, είναι αυτονόητη η ανάγκη συντονισμού των εμπλεκόμενων Υπουργείων. Στην σημερινή κυβέρνηση μάλιστα υπάρχουν δύο υφυπουργοί που έχουν αυτόν τον ρόλο: Ο Υφυπουργός απλούστευσης διαδικασιών, που ανήκει στο Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής και ο Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργό με αρμοδιότητα τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου. Στο ίδιο πλαίσιο, είναι γνωστό ότι υπάρχουν και συντονιστικά όργανα που συγκαλούνται εκτάκτως, ανάλογα με την περίσταση, και στην οποία συμμετέχουν τα αρμόδια Υπουργεία. 

Είναι εξαιρετικά απλό λοιπόν, καταρχήν να συντονιστούν τα εμπλεκόμενα υπουργεία, ώστε να προχωρούν οι διαδικασίες έκδοσης των αποτελεσμάτων πολύ γρηγορότερα. Ωστόσο, ο συντονισμός των Υπουργείων μπορεί μεν να επισπεύσει τις διαδικασίες, αλλά δεν μπορεί... να αναστρέψει τον χρόνο, ώστε να επαναφέρει χρονικά την καθυστέρηση που προκαλούν οι ειδικές εξετάσεις. Μπορεί ωστόσο, να κάνει κάτι πολύ πιο απλό και... φυσικώς δυνατό:  Να μεταθέσει κάθε είδους ειδικών εξετάσεων για τις Στρατιωτικές και άλλες συναφείς Σχολές και τα ΤΕΦΑΑ, ΠΡΙΝ από τις γραπτές Πανελλαδικές Εξετάσεις. 

Εν κατακλείδι

Η πολιτεία δεν έχει το δικαίωμα να παίζει με την αγωνία παιδιών αλλά ούτε και να περιορίζει σε ασφυκτικό χρονικό πλαίσιο κάποιες κρίσιμες αποφάσεις τους, από τη στιγμή που είναι δυνατό να αποφευχθεί κάτι τέτοιο. Λύσεις υπάρχουν και είναι απλές, εφαρμόσιμες και χωρίς δημοσιονομικό κόστος. Γιατί δεν εφαρμόζονται άραγε; Λόγω ανικανότητας ή λόγω αδιαφορίας;

 

Μανόλης Κουσλόγλου

ΠΕΡΣΕΙΔΕΣ: Η εικονογραφημένη ιστορία μιας χρυσής βροχής

Φέτος, στις 12 Αυγούστου η βροχή των Περσειδών φθάνει στο μέγιστό της. Ωστόσο, καθώς το φαινόμενο έχει ξεκινήσει ηδη, αξίζει να ξεκινήσουμε την παρατήρηση και... τις ευχές μας πολύ νωρίτερα. Άλλωστε, ο αριθμός των "πεφταστεριών" αυξάνει με αργούς ρυθμούς, καθώς περνάνε οι μέρες, που σημαίνει ότι θα μπορούσαμε να αρχίσουμε να τα παρακολουθούμε από τις αρχές Αυγούστου, τις νύχτες που είναι ο ουρανός πιο σκοτεινός.

ΛΙΓΗ ΦΥΣΙΚΗ
Οι Περσείδες είναι στην πραγματικότητα αστρική σκόνη που έχει αφήσει πίσω του ο κομήτης Σουίφτ-Τατλ, κατά τη μεγάλη περιφορά του, διάρκειας 133 ετών, γύρω από τον Ήλιο (κόκκινο σύννεφο στην εικόνα 1). Καθώς η γη περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο, τον Αύγουστο συγκρούεται με αυτήν τη σκόνη, η οποία έτσι εισέρχεται στην ατμόσφαιρά της με ταχύτητα 50 Κm/sec. Αποτέλεσμα της σύγκρουσης αυτής είναι η βροχή διαττόντων, τα γνωστά πεφταστέρια.

Εικόνα 1. Περιφορά του Σουίφτ Τατλ και της Γης γύρω από τον Ήλιο

Ο παρακάτω σύνδεσμος επιτρέπει τη μελέτη του φαινομένου μέσω μιας εκπληκτικής διαδραστικής απεικόνισης, που βραβεύτηκε στις 8 Αυγούστου 2018  ως η αστρονομική φωτογραφία της ημέρας (A.P.O.D.) από τη NASA. Η απεικόνιση μπορεί να μεγεθυνθεί και να αλλάξει η οπτική γωνία θέασής της: https://apod.nasa.gov/apod/ap180808.html

Να σημειωθεί ότι ο κομήτης Σουίφτ Τατλ έχει 30 φορές την ενέργεια που είχε ο αστεροειδής που συγκρούστηκε με τη γη προκαλώντας την εξαφάνιση των δεινοσαύρων. Αυτό το γεγονός είναι λίγο τρομακτικό αν αναλογιστεί κανείς ότι, σύμφωνα με επιστημονικούς υπολογισμούς, υπάρχει μία στο εκατομμύριο πιθανότητα ο κομήτης να συγκρουστεί με τη γη το μακρινό έτος 4479, λόγω της βαρυτικής αλληλεπίδρασής του με τον Δία.

Για να παρατηρήσουμε τη βροχή, κοιτάμε μετά τις 11 το βράδυ βόρεια - βορειοανατολικά, κάτω από το αριστερό V του W που σχηματίζει ο αστερισμός της Κασσιόπης.  

ΛΙΓΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Οι συγκεκριμένοι διάττοντες πήραν το όνομά τους από τον αστερισμό του Περσέα (ενικός: ο Περσείδης) από όπου φαίνεται να πηγάζουν. Ο Περσέας ήταν ο καρπός του έρωτα του Δία προς τη Δανάη: Ο Θεός είχε μεταμορφωθεί σε χρυσή βροχή προκειμένου να μπορέσει να επισκεφθεί την κόρη του βασιλιά του Άργους, Ακρίσιου, μέσα από το παράθυρο του κελιού της, όπου την είχε φυλακίσει ο πατέρας της (εικόνα 2).  

Εικόνα 2. Η επίσκεψη του Δία στη Δανάη (ερυθρόμορφος κρατήρας, Μουσείο Αγίας Πετρούπολης)

Όταν γεννήθηκε ο Περσέας, ο Ακρίσιος τον έβαλε σε ένα κουτί και τον άφησε στη θάλασσα, όπως είχε συμβεί με τον Μωυσή, στην εβραϊκή μυθολογία. Ο λόγος για όλες αυτές τις ταλαιπωρίες, ήταν ο χρησμός της Πυθίας προς τον Ακρίσιο, πως ο εγγονός του κάποια μέρα θα τον σκότωνε.

Εικόνα 3. H Μέδουσα του Καραβάτζο (ελαιογραφία, Πινακοθήκη Ούφιτσι, Φλωρεντία)

Ο Περσέας ήταν αυτός που σκότωσε τη Μέδουσα (εικόνα 3). Έχοντας προμηθευτεί την περικεφαλαία του Άδη ώστε να είναι αόρατος, το κοφτερό σπαθί του Κυνός, την αστραφτερή ασπίδα της Αθηνάς, ώστε να βλέπει τη Μέδουσα χωρίς να πετρώνει, τα φτερωτά σανδάλια του Ερμή και έναν μαγικό σάκο από τις Νύμφες, για να βάλει το κεφάλι μέσα, επισκέφθηκε τις Γραίες (εικόνα 4).  

Εικόνα 4. Οι Γραίες (The Greek Monsters, Beetroot)

Οι Γραίες ήταν τρεις γριές που είχαν, όλες μαζί, ένα μάτι και ένα δόντι που μοιράζονταν μεταξύ τους. Ήταν αδελφές των Γοργονών, ζούσαν κοντά στον Άδη και ήταν οι μόνες που ήξεραν το πού ζει η Μέδουσα.  Ο Περσέας εκβιάζοντάς τες, αφού τους απέσπασε το μοναδικό τους μάτι, έμαθε τον τόπο της Μέδουσας, την πλησίασε και της έκοψε το κεφάλι. Από το αίμα που έτρεξε στον Ωκεανό γεννήθηκε ο Πήγασος, το φτερωτό άλογο.

Ο Περσέας απελευθέρωσε στην επιστροφή του στη Σέριφο, όπου ζούσε, την Ανδρομέδα, κόρη του βασιλιά της Αιθιοπίας Κηφέα και της Κασσιόπης (εικόνα 5). Την Ανδρομέδα είχε αλυσοδέσει ο Ποσειδώνας, για να την θυσιάσει στο Κήτος, καθώς αυτή είχε υπερηφανευτεί ότι είναι ομορφότερη από τις Νηρηίδες.

Εικόνα 5. Η απελευθέρωση της Ανδρομέδας (Ρωμαϊκό Fresco, Πομπηία)

Αφού χάρισε το κεφάλι της Μέδουσας στην Αθηνά, κι αυτή το τοποθέτησε στην ασπίδα της, ο Περσέας επέστρεψε στο Άργος όπου συνάντησε τον παππού του Ακρίσιο. Όπως ήταν γραφτό, σε έναν αγώνα πεντάθλου έριξε τον δίσκο πολύ δυνατά πετυχαίνοντας κατά λάθος τον παππού του με αποτέλεσμα να τον σκοτώσει. Συγκλονισμένος δεν δέχτηκε να γίνει βασιλιάς του Άργους και πήγε στην Τίρυνθα, όπου έγινε βασιλιάς και δημιούργησε τις περίφημες Μυκήνες.

Όταν ο Περσέας πέθανε, οι θεοί δεν τον έστειλαν στον Άδη, αλλά στον ουρανό. Τον καταστέρισαν δίπλα στην Ανδρομέδα, τον Κηφέα, την Κασσιόπη και το Κήτος. Έτσι, ο μύθος του έμεινε αποτυπωμένος στον ουρανό αιωνίως.

TIME LAPSE
Ας πάρουμε μια ιδέα της βροχής Περσειδών, παρακολουθώντας ένα πολύ όμορφο βίντεο 75 δευτερολέπτων, τραβηγμένο το 2016 στο Noble Canyon (Καλιφόρνια, Η.Π.Α.)

ΘΡΥΛΟΙ ΤΩΝ ΠΕΦΤΑΣΤΕΡΙΩΝ
Οι Περσείδες δεν είναι τα μοναδικά πεφταστέρια του ουρανού. Οι Λυρίδες, οι Τερτατίδες, οι Ωριωνίδες εμφανίζονται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους στον νυχτερινό ουρανό. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι θρύλοι και τα παραμύθια ανά τον κόσμο που συνδέονται με όλα αυτά τα εντυπωσιακά φαινόμενα, τα οποία παρουσιάζονται στο παρακάτω εξαιρετικό κείμενο:
Fallen Stars: Πεφταστέρια του Θρύλου, του Φανταστικού και του Παραμυθιού

Τέλος, αξίζει να πούμε ότι οι  καθολικοί ονομάζουν τις Περσείδες και "Δάκρυα του Αγίου Λαυρεντίου" (Larmes de saint Laurent), στη μνήμη του Αγίου που γεννήθηκε γύρω στο 220 μ.Χ. στην  Αραγώνα της Ισπανίας και μαρτύρησε στη Ρώμη το 258 μ.Χ. Η μνήμη του γιορτάζεται στις 10 Αυγούστου, ημέρα που είναι πολύ κοντά στο μέγιστο του φαινομένου.

Μανόλης Κουσλόγλου

ΠΗΓΕΣ
- Βικιπαίδεια
- Forbes
- Earthsky.org 

Γιατί ο δυνατός άνεμος "σηκώνει" στέγες σπιτιών;

Πολλές φυσικές καταστροφές συμβαίνουν κατά τη διάρκεια θεομηνιών. Ο δυνατός άνεμος μπορεί να παρασύρει μεγάλα αντικείμενα ή να ρίξει δέντρα που αντιστέκονται στο διάβα του. Με ποιον τρόπο όμως παρασέρνει κεραμίδια σπιτιών ή ολόκληρες στέγες;

Η φυσική δίνει την εξήγηση

Αυτό που καταρχήν συμβαίνει είναι ότι η ροή του ανέμου στην στέγη μειώνει την ατμοσφαιρική πίεση από την πάνω πλευρά της, με αποτέλεσμα η μεγαλύτερη ατμοσφαιρική πίεση που ασκείται από την κάτω πλευρά της στέγης να υπερνικά και να ανασηκώνει τη στέγη.

Το φαινόμενο γίνεται ακόμη πιο έντονο λόγω του γεγονότος ότι το ρεύμα του αέρα στενεύει σημαντικά την ώρα που διέρχεται από την κορυφή της στέγης, εφόσον αυτή έχει τριγωνικό σχήμα όπως στα παραδοσιακά σπίτια. Αυτό έχει ως συνέπεια, η ταχύτητα του ανέμου να γίνεται ακόμη μεγαλύτερη στο σημείο εκείνο (εξίσωση συνέχειας) και συνεπώς η πίεση από πάνω της ακόμη πιο μικρή.

Τελικά, όσο κι αν ακούγεται απίστευτο, οι στέγες των σπιτιών ανασηκώνονται από την ατμοσφαιρική πίεση που τις πιέζει από την κάτω τους πλευρά να ανασηκωθούν. Αυτή η πίεση ασκείται  πάντα, με την διαφορά ότι όταν δεν φυσάει άνεμος, η εξωτερική ατμοσφαιρική πίεση είναι ίση με την αντίστοιχη που ασκείται κάτω από τη στέγη και τελικά οι δυνάμεις εξισορροπούνται και η στέγη μένει στη θέση της.

Και μία προέκταση

Το ίδιο ακριβώς φαινόμενο θα συνέβαινε λοιπόν, αν μπορούσαμε να μεταφέρουμε στιγμιαία μία κατοικία με στέγη στο φεγγάρι: Λόγω της έλλειψης ατμόσφαιρας, η στέγη θα πιεζόταν μόνο από την κάτω της πλευρά, όπου θα υπήρχε ακόμη αέρας και θα ανασηκωνόταν σαν να υπήρχε τυφώνας.

Το δεύτερο αυτό φαινόμενο στο φεγγάρι, που μόλις περιγράφηκε, δεν είναι καθόλου άγνωστο αφού χάρη σε αυτό μπορούμε... να απολαμβάνουμε τους χυμούς και τα αναψυκτικά μας με το καλαμάκι: Όταν "ρουφάμε", στην πραγματικότητα το μόνο που κάνουμε είναι να αφαιρούμε τον αέρα από το καλαμάκι, με αποτέλεσμα η εξωτερική ατμοσφαιρική πίεση να ωθεί τον χυμό να να ανέβει προς το στόμα μας μέσα από το καλαμάκι. Η ατμόσφαιρα το ανεβάζει στο στόμα μας λοιπόν και όχι εμείς. Για τον λόγο αυτό, ένας αστροναύτης δεν θα μπορούσε να πιει χυμό ποτέ μέσα από καλαμάκι στο φεγγάρι, αφού εκεί δεν υπάρχει ατμόσφαιρα... να τον βοηθήσει να ξεδιψάσει!

Μανόλης Κουσλόγλου

Mobile Learning in Science: A Study in Secondary Education in Greece

Το περιοδικό "Creative Education" (Vol. 10 No 6, June 2019, pp 1271-1284) του "Sceintific Recearch, An Academic Publisher", δημοσίευσε το επιστημονικό άρθρο μας (Kleopatra Nikolopoulou, Manolis Kousloglou) με τίτλο: "Mobile Learning in Science: A Study in Secondary Education in Greece".

Πρόκειται για μια μελέτη μικρής κλίμακας από την Ελλάδα, με παραδείγματα μαθησιακών δραστηριοτήτων που υποστηρίζονται από την φορητή ψηφιακή τεχνολογία στις Φυσικές Επιστήμες, στα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Παράλληλα, εξετάζονται μελέτες για την εκμάθηση των Φυσικών Επιστημών με την φορητή τεχνολογία, ενώ παρουσιάζεται το πλαίσιο του mobile learning στην Ελλάδα.

Η δημοσίευση είναι πολύ σημαντική, καθώς γνωστοποιούνται σε διεθνές επίπεδο πλέον κάποιες από τις πρακτικές mobile learning του 3ου Γυμνασίου Καβάλας. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται εκτεταμένη αναφορά στις πρακτικές που εφαρμόσθηκαν για τη διδασκαλία και μελέτη:

• Της Μέσης Ταχύτητας (Β' Γυμνασίου), με τη χρήση tablets και smartphones ως πειραματικών συσκευών.
• Της ηλέκτρισης με επαγωγή (Γ' Γυμνασίου), με τη χρήση προσομοιώσεων σε tablets
• Του ηλεκτρικού φορτίου (Γ' Γυμνασίου), με την εφαρμογή Επαυξημένης Πραγματικότητας (A.R.) και χρήση προσομοίωσης.

Να υπογραμμισθεί ότι η μελέτη είναι το αποτέλεσμα συνεργασίας μηνών με την εξαιρετική συνάδελφο Κλεοπάτρα Νικολοπούλου, του Τμήματος Αγωγής του Ε.Κ.Π.Α.

Το άρθρο είναι προσβάσιμο στη διεύθυνση:

 https://www.scirp.org/journal/PaperInformation.aspx?PaperID=93383

Μανόλης Κουσλόγλου

Υ.Γ. Με το νέο σχολικό έτος αναμένονται και άλλες σημαντικές συνεργασίες.

Κριτική των θεμάτων της Α' Φάσης του Πανελλήνιου Διαγωνισμού Δημοτικού της ΕΕΦ

 

Πριν από λίγες μέρες διεξήχθη η Α' φάση του Πανελλήνιου Διαγωνισμού της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, για μαθητές Δημοτικού. Η επίδοση σε αυτά τα θέματα οδηγούν τους μαθητές στη Β΄ Φάση του διαγωνισμού.

Όσον αφορά στα θέματα της ΣΤ' Δημοτικού, αυτά είναι διατυπωμένα με σαφήνεια, πλην κάποιων ενστάσεων που αφορούν σε συνολικά 1,25 μονάδες (από τις 10). Διόλου άσχημα ωστόσο, αν θυμηθούμε, ότι πριν από δύο χρόνια, το 2017,  το σύνολο των θεμάτων της ΣΤ' Δημοτικού, ολόκληρα ή μέρος τους, χαρακτηρίζονταν από μεγάλη ασάφεια, σε βαθμό που να είναι αδύνατο να ελεγχθεί η επιστημονική εγκυρότητα των επιλογών των διαγωνισθέντων μικρών μαθητών. (Λεπτομέρειες ΕΔΩ). Από την άλλη πλευρά ωστόσο, τα θέματα της Ε' Δημοτικού περιλαμβάνουν αρκετές ασάφειες ή ελλιπείς διατυπώσεις, που αφορούν στις 2,5 περίπου μονάδες από τις συνολικά 10. Πιο αναλυτικά:

Ε' τάξη

ΘΕΜΑ 2ο (4*0,25 μονάδες) Να γράψετε δίπλα σε κάθε μία από τις παρακάτω προτάσεις το όνομα των σωματιδίων του ατόμου, στα οποία αναφέρεται κάθε πρόταση.
α. Κινούνται γύρω από τον πυρήνα του ατόμου: Ηλεκτρόνια
β. Έχουν θετικό ηλεκτρικό φορτίο: Πρωτόνια
γ. Δεν έχουν ηλεκτρικό φορτίο (είναι ηλεκτρικά ουδέτερα): Νετρόνια
δ. Σωματίδια ίσου αριθμού με αυτόν των σωματιδίων της πρότασης α: Πρωτόνια

ΣΧΟΛΙΟ: Θα ήταν προτιμότερο να αναφέρεται στα σωματίδια ενός ηλεκτρικά ουδέτερου ατόμου, ώστε η πρόταση δ. να αφορά πράγματι στα Πρωτόνια. Ωστόσο, με δεδομένο ότι ένα ηλεκτρικά φορτισμένο άτομο χαρακτηρίζεται ως ιόν, δεν φαίνεται να υπάρχει τελικά κάποιο ουσιαστικό πρόβλημα στη διατύπωση

ΘΕΜΑ 3ο Α (0,5 μονάδα) Να επιλέξετε την σωστή απάντηση:
Παίρνουμε τρία γυάλινα κυλινδρικά ποτήρια στα οποία ρίχνουμε ίση ποσότητα νερού διαφορετικής θερμοκρασίας.
Το ποτήρι Α περιέχει νερό θερμοκρασίας 25οC.
Το ποτήρι Β, που έχει το ίδιο άνοιγμα με το ποτήρι Α, περιέχει νερό θερμοκρασίας 78οC.
Το ποτήρι Γ έχει μεγαλύτερο άνοιγμα από τα ποτήρια Α και Β και περιέχει νερό θερμοκρασίας 78οC.
Το νερό θα εξατμιστεί πιο γρήγορα:
α. από το ποτήρι Α.
β. από το ποτήρι Β και το ποτήρι Γ.
γ. από το ποτήρι Β.
δ. από το ποτήρι Γ (Σωστή προτεινόμενη από την ΕΕΦ).

ΣΧΟΛΙΟ: Η σωστή απάντηση είναι: "Δεν γνωρίζουμε". Θα έπρεπε να διατυπωθεί σαφώς στην ερώτηση ότι τα τρία ποτήρια βρίσκονται σε ίδια περιβάλλοντα (θερμοκρασία, πίεση, υγρασία).

ΘΕΜΑ 3ο Γ (0,5 μονάδα) Να επιλέξετε την σωστή απάντηση:
Όταν ρίχνουμε αλάτι σε παγάκια που τα έχουμε βάλει σε ένα μπολ, αυτά θα λιώσουν σε θερμοκρασία:
α. 0°C.
β. μικρότερη από τους 0°C. (Σωστή προτεινόμενη από την ΕΕΦ).
γ. μεγαλύτερη από τους 0°C.

ΣΧΟΛΙΟ: Η σωστή απάντηση είναι: Τα παγάκια θα λιώσουν σε ΟΛΕΣ τις παραπάνω θερμοκρασίες.
Αυτό που συμβαίνει όταν ρίχνουμε αλάτι σε παγάκια δεν είναι ακριβώς το ίδιο με ότι συμβαίνει όταν ρίχνουμε αλάτι στο δρόμο σε καιρό χιονιά. Πιο συγκεκριμένα, όταν ρίχνουμε αλάτι πάνω σε παγάκι, αυτό λιώνει πράγματι σε θερμοκρασία μικρότερη του μηδενός. Ωστόσο, ταυτόχρονα απορροφάται ενέργεια από το περιβάλλον, με αποτέλεσμα να πέφτει πολύ η θερμοκρασία του νερού στην περιοχή αυτή και να έχουμε ανασύσταση του πάγου. Με λίγα λόγια, το παγάκι λιώνει και ξαναπαγώνει.
Το πρόβλημα ωστόσο της διατύπωσης του ερωτήματος δεν βρίσκεται εκεί. Η αλήθεια είναι ότι ρίχνοντας αλάτι στα παγάκια και με δεδομένο ότι αυτό δεν θα διανεμηθεί εξίσου στην ίδια ποσότητα, αλλά και σε όλα τα σημεία από τα παγάκια, αυτά θα λιώσουν σε διαφορετικές θερμοκρασίες: Άλλα μέρη από τα παγάκια σε θερμοκρασίες άνω του μηδενός και άλλα σε θερμοκρασίες κάτω του μηδενός. Τέλος, εννοείται ότι τα παγάκια θα λιώσουν και σε θερμοκρασία ίση με το μηδέν.


ΘΕΜΑ 4ο Α (0,5 μονάδα) Να επιλέξετε την σωστή απάντηση:
Ο Γιώργος και η Μαρία τοποθέτησαν σε δύο όμοια ογκομετρικά δοχεία 10 mL νερό βρύσης και 100 mL λάδι. Στη συνέχεια, τα δύο παιδιά θέλησαν να συγκρίνουν την πυκνότητα των υγρών στα δύο δοχεία, πραγματοποιώντας μόνο μία μέτρηση. Συζητώντας μεταξύ τους αποφάσισαν ότι:
α. η πυκνότητα των υγρών στα δύο δοχεία είναι ίση.
β. το νερό έχει μεγαλύτερη πυκνότητα από το λάδι γιατί έχει μικρότερο όγκο.
γ. το λάδι έχει μεγαλύτερη πυκνότητα από το νερό γιατί έχει μεγαλύτερο όγκο.
δ. τα στοιχεία που έχουν δεν επαρκούν για να συγκρίνουν την πυκνότητα των δύο υγρών. (Σωστή προτεινόμενη από την ΕΕΦ).

ΣΧΟΛΙΟ: Όταν αναφέρεται στο ερώτημα, ότι τα παιδιά πραγματοποιούν μία μόνο μέτρηση, τι αντιλαμβάνεται ένα παιδί Δημοτικού; Ότι αυτή η μέτρηση αφορά στον όγκο των υγρών, που έχει γίνει ήδη στα ογκομετρικά δοχεία ή στη μέτρηση ενός επιπλέον φυσικού μεγέθους (της μάζας, για παράδειγμα, ώστε με μια διαίρεση να βρεθεί η πυκνότητα); Το ερώτημα δεν είναι σαφώς διατυπωμένο, καθώς θα ήταν προτιμότερο να αναφέρεται ότι "Ο Γιώργος μέτρησε μια ποσότητα νερού βρύσης στον ογκομετρικό του σωλήνα, βρίσκοντας ότι έχει όγκο 10 ml, ενώ η Μαρία μέτρησε ποσότητα λαδιού στο δικό της σωλήνα και βρήκε τον όγκο του 100 ml. Στη συνέχεια..."

ΘΕΜΑ 5ο Α (1 μονάδα) Να επιλέξετε την σωστή απάντηση:
Ο Μίλτος Τεντόγλου είναι ο πρωταθλητής Ευρώπης κλειστού στίβου στο άλμα εις μήκος, με νικητήριο άλμα στα 8,38 μέτρα. Οι μετατροπές ενέργειας που πραγματοποιήθηκαν στην διάρκεια του άλματος που του χάρισε την νίκη, με την σειρά που πραγματοποιήθηκαν είναι:
α. δυναμική, κινητική, χημική, θερμική,κινητική
β. κινητική, δυναμική, χημική, κινητική, θερμική
γ. χημική, δυναμική, κινητική, θερμική, κινητική
δ. χημική, κινητική, δυναμική, κινητική, θερμική (Σωστή προτεινόμενη από την ΕΕΦ).

ΣΧΟΛΙΟ: Η σωστή απάντηση είναι: Κανένα από τα παραπάνω. Κατά τη διάρκεια της προσπάθειας του Μίλτου Τέντογλου πραγματοποιείται συνεχώς μετατροπή της χημικής ενέργειας σε άλλες μορφές και όχι μόνο στην εκκίνηση της προσπάθειάς του. Επιπλέον, καθ' όλη τη διάρκεια του τελικού άλματός του, ο αθλητής διαθέτει τόσο δυναμική όσο και κινητική ενέργεια.

ΣΤ' ΤΑΞΗ

ΘΕΜΑ 1ο Α (0,5 μονάδα) Να επιλέξετε την σωστή απάντηση:
Η Ελένη, κάθε πρωί, πριν φύγει για το σχολείο της, πίνει την ζεστή σοκολάτα της. Όταν θελήσει να την ανακατέψει, για να μην «καεί» το χέρι της, ποιο από τα κουταλάκια θα αποφύγει να χρησιμοποιήσει:
α. μεταλλικό κουταλάκι με πλαστική λαβή
β. μεταλλικό κουταλάκι (Σωστή προτεινόμενη από την ΕΕΦ)
γ. ξύλινο κουταλάκι

ΣΧΟΛΙΟ: Η σωστή απάντηση είναι: Δεν χρειάζεται να αποφύγει κανένα κουταλάκι. Όπως είναι γνωστό, τα κουταλάκια του σπιτιού είναι μεταλλικά και όχι ξύλινα. Κανείς δεν μπορεί να κάψει το χέρι του από μία "ζεστή" σοκολάτα. Πολύ περισσότερο όταν ένα μεταλλικό κουταλάκι, που είναι καλός αγωγός της θερμότητας, απορροφάει μεν μέρος της θερμότητας από τη ζεστή σοκολάτα, αλλά ταυτόχρονα διαχέει τη θερμότητα στο εξωτερικό περιβάλλον και ψύχεται.
Θα ήταν προτιμότερο να διατυπωθεί αλλιώς το θέμα, δίνοντας ένα άλλο παράδειγμα, όπου πράγματι ένα μεταλλικό μαγειρικό σκεύος μπορεί να κάψει το χέρι, όταν έρχεται σε επαφή με καυτό (και όχι απλά "ζεστό") υγρό.

ΘΕΜΑ 1ο Β.  (0,5 μονάδα) Να επιλέξετε την σωστή απάντηση:
Ο Γιάννης, η Δέσποινα και ο Θανάσης ετοιμάζονται να πάνε βόλτα με τα ποδήλατα και σκέφτηκαν πριν ξεκινήσουν... να το ρίξουν στην Φυσική!
α. Ο Θανάσης τα έβαλε με την τριβή ανάμεσα στο ποδήλατο και το έδαφος, που εμποδίζει την κίνηση του ποδηλάτου και θα τον κουράσει στην διαδρομή.
β. Η Δέσποινα δεν ανησυχεί για την τριβή, γιατί θεωρεί ότι δεν παίζει κανέναν ρόλο στην κίνηση του ποδηλάτου.
γ. Ο Γιάννης διαφωνεί και με τους δύο και πιστεύει πως η τριβή βοηθά την κίνηση του ποδηλάτου.(Σωστή προτεινόμενη από την ΕΕΦ)

ΣΧΟΛΙΟ: Η Τριβή ανάμεσα στις ρόδες και το έδαφος (και όχι γενικώς η Τριβή), όχι απλώς "βοηθά", αλλά είναι ο λόγος της κίνησης του ποδηλάτου.  Αντίθετα, οι υπόλοιπες τριβές που εμφανίζονται ανάμεσα στα εξαρτήματα του ποδηλάτου ή λόγω της αντίστασης του αέρα, προβάλλουν αντίσταση στην κίνηση. Θα έπρεπε λοιπόν, η πρόταση γ. να διατυπωθεί πιο σωστά ως εξής: "Ο Γιάννης διαφωνεί και με τους δύο και πιστεύει πως η τριβή ανάμεσα στο ποδήλατο και το έδαφος βοηθά την κίνηση του ποδηλάτου", όπως διατυπώθηκε η πρόταση α.

ΘΕΜΑ 8ο β (0,25 μονάδα) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ).
Κατά την μετάδοση θερμότητας με αγωγή, θερμά μόρια μεταφέρονται από το θερμότερο προς το ψυχρότερο σώμα. Λ (προτεινόμενη επιλογή από την ΕΕΦ)

ΣΧΟΛΙΟ: Τι άραγε είναι τα "θερμά μόρια"; Προφανώς, δεν υπάρχει τέτοια έννοια και γι' αυτό και η πρόταση θεωρείται λανθασμένη. Ωστόσο, είναι παιδαγωγικά ορθό να ζητείται από μικρούς μαθητές να διατυπώσουν άποψη περί της ορθότητας μια πρότασης που περιέχει μια ανύπαρκτη έννοια; Η συγκεκριμένη πρόταση, αποτελεί μάλλον παράδειγμα προς αποφυγή για όλους τους συναδέλφους.

Συνοψίζοντας, η μεγάλη πλειοψηφία των θεμάτων της ΣΤ' Δημοτικού δεν παρουσιάζουν κάποιο πρόβλημα ή ασάφεια, αν και κάποιες διατυπώσεις θα ήταν καλό να είναι διαφορετικές. Όσον αφορά στα θέματα της Ε' Δημοτικού, υπάρχουν αρκετές ασάφειες που κρίνουν μεγάλο ποσοστό της βαθμολόγησης των μικρών μαθητών. Αν και στην πλειοψηφία τους οι ασάφειες αυτές αφορούν σε λεπτομέρειες, καλό θα ήταν να υπάρχει μεγαλύτερη προσοχή σε διατυπώσεις που αφορούν θέματα πανελλήνιων διαγωνισμών.

Τα θέματα Ε' Δημοτικού και οι απαντήσεις τους είναι προσβάσιμα ΕΔΩ
Τα θέματα ΣΤ' Δημοτικού και οι απαντήσεις τους είναι προβάσιμα ΕΔΩ

Μανόλης Κουσλόγλου 

Mobile Learning: 4 διαφορές ανάμεσα στις συνδεσμολογίες απλών ηλεκτρικών κυκλωμάτων

Η διδακτέα ύλη του βιβλίου Φυσικής της Γ' Γυμνασίου έχει περιορίσει σε μεγάλο βαθμό το βάθος διδασκαλίας των απλών ηλεκτρικών κυκλωμάτων. Οι περισσότεροι μαθητές μαθαίνουν να επιλύουν μηχανιστικά τα ηλεκτρικά κυκλώματα με δύο αντιστάτες. Επίσης, δυσκολεύονται να συγκρίνουν τις ποιοτικές διαφορές μεταξύ των συνδεσμολογιών αντιστατών σε σειρά και παράλληλα. Για το λόγο αυτό, κρίνεται απαραίτητη η αφιέρωση μιας διδακτικής ώρας για την μελέτη των δύο συνδεσμολογιών ηλεκτρικών κυκλωμάτων δύο αντιστατών.

Στην προτεινόμενη δραστηριότητα, που έχει εφαρμοσθεί στο 3ο Γυμνάσιο Καβάλας, οι μαθητές έχουν ενεργό συμμετοχή τους, καθώς καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήματα και στη συνέχεια βρίσκουν τις απαντήσεις σε αυτά πειραματιζόμενοι με τη χρήση του εικονικού εργαστηρίου του Πανεπιστημίου του Colorado (PHET). Οι μαθητές πειραματίζονται είτε με τη χρήση tablets που τους έχουν μοιραστεί και με τη χρήση της σχετικής εφαρμογής του PHET, είτε μέσω των Η/Υ του εργαστηρίου Πληροφορικής.

 

Θα ήταν καλό, η διδασκαλία να έχει παιγνιώδη μορφή, ώστε οι μαθητές να κατακτήσουν τη γνώση ψυχαγωγούμενοι. Σε αυτό μπορεί να παίξει ρόλο η δημιουργία ενός ευχάριστου κλίματος από τον εκπαιδευτικό πριν από την έναρξη της διαδικασίας.

Επίσης, να αναφερθεί ότι οι αναφορές στην σύνδεση των ηλεκτρικών κυκλωμάτων με την καθημερινότητα, δεν είναι καθόλου τυχαίες, καθώς αυτή η αδυναμία φαίνεται να είναι η αιτία της αποτυχίας τους στις Φ.Ε. στις διεθνείς έρευνες, όπως η PISA.

Η δραστηριότητα δίνεται υπό μορφή παρουσίασης με δυνατότητα επεξεργασίας (pptx) και είναι προσβάσιμη για προβολή ή download στο slideshare ΕΔΩ. 

Η παρουσίαση αυτή περιέχει σχόλια για τον εκπαιδευτικό, καθώς και τα απαραίτητα Links για πρόσβαση στα εικονικά εργαστήρια του PHET είτε μέσω Η/Υ είτε μέσω tablets/κινητών.

Μανόλης Κουσλόγλου

Mobile Learning: Κύκλωμα δύο Αντιστατών (Λογισμικό και Μικροσενάριο)

 

Η μελέτη ηλεκτρικού κυκλώματος με δύο αντιστάτες αποτελεί ένα κεντρικό πεδίο διδασκαλίας του συνεχούς ηλεκτρικού ρεύματος στη Φυσική της Γ' Γυμνασίου. To Mobile Learnng μπορεί να συνδράμει σε σημαντικό βαθμό στη μελέτη αυτή με πολλούς τρόπους, ένας από τους οποίους είναι με τη χρήση της εφαρμογής ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΚΥΚΛΩΜΑ 2 ΑΝΤΙΣΤΑΤΩΝ. 

Αυτή η πολύ απλή εφαρμογή αναπτύχθηκε από τον υπογράφοντα πριν από περίπου τρία χρόνια, λειτουργεί σε ψηφιακές φορητές συσκευές με λειτουργικό android και αποτελεί ένα βοηθητικό εργαλείο επίλυσης ασκήσεων. Πιο συγκεκριμένα, η εφαρμογή δέχεται ως εισόδους την Διαφορά Δυναμικού V, και τους Αντιστάτες R1 και R2 και υπολογίζει τα υπόλοιπα στοιχεία ενός κυκλώματος παράλληλης ή σε σειρά σύνδεσης δύο αντιστατών.  Να σημειωθεί ότι η εφαρμογή παραθέτει και τους μαθηματικούς τύπους υπολογισμού των ζητούμενων στοιχείων του κυκλώματος.  

Οι προτεινόμενοι τρόποι εφαρμογής είναι δύο:

Είτε οι μαθητές επιλύουν ασκήσεις στο σχολείο και επαληθεύουν τα αποτελέσματα με τη χρήση της συγκεκριμένης εφαρμογής σε tablet ή κινητό που τους έχει δοθεί κατά ομάδες, είτε κάνουν το ίδιο ακριβώς στο σπίτι τους, με την εφαρμογή εγκατεστημένη στο κινητό τους. Να σημειωθεί ότι οι μεθοδολογίες αυτές εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια στο 3ο Γυμνάσιο Καβάλας.

Ως μία πρόταση χρήσης παρατίθεται ένα Μικοσενάριo που είναι προσβάσιμο στη διεύθυνση: 

https://www.slideshare.net/ManolisKousloglou/2-smartphones-81249152

Το πλεονέκτημα της χρήσης της συγκεκριμένης εφαρμογής είναι καταρχήν ότι, οι μαθητές μπορούν αν επιλύουν κυκλώματα με τιμές που δεν είναι "στρογγυλές" και συνεπώς έχουν ως αποτελέσματα δεκαδικούς αριθμούς. Με αυτόν τον τρόπο, τα δεδομένα  είναι πιο κοντά στην καθημερινότητα, χωρίς τον πάγιο εξωραϊσμό, το "στρογγύλεμα" δηλαδή, των τιμών που δίνονται από τον εκπαιδευτικό προκειμένου οι μαθητές να μη χάσουν πολύ χρόνο στους υπολογισμούς. Επιπλέον, οι μαθητές που έχουν εγκατεστημένη την εφαρμογή στα κινητά τους και επιλύουν τις ασκήσεις στο σπίτι, γνωρίζουν αν τις λύνουν σωστά, συγκρίνοντας τα αποτελέσματα με αυτά της εφαρμογής. 

Φυσικά, η εφαρμογή είναι δωρεάν και χωρίς διαφημίσεις, ενώ έχει εξαιρετικά μικρό μέγεθος. διαθέσιμη. Είναι προσβάσιμη στο play store: 

https://play.google.com/store/apps/details?id=appinventor.ai_kusmanGR.ElectricCircuit&hl=el

Το κατέβασμε της εφαρμογής μπορεί να γίνει και με σκανάρισμα του ακόλουθου QR με το κινητό ή το tablet:

Η αγγλική έκδοση της εφαρμογής, που έχει περισσότερα από 1500 downloads, κυρίως από τις ΗΠΑ,  είναι προσβάσιμη εδώ: SIMPLE CIRCUIT CALCULATOR

Μανόλης Κουσλόγλου